Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca

Đàn ghi ta của Lor-ca là một trong những bài thơ hay của nhà thơ Thanh Thảo. Tác phẩm được tìm hiểu trong chương trình Ngữ Văn lớp 12.

Sau đây, Tài Liệu Học Thi sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 12: Đàn ghi ta của Lor-ca. Mời bạn đọc cùng tham khảo nội dung chi tiết dưới đây.

Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca chi tiết

I. Tác giả

– Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1946.

– Quê hương: huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.

– Ông tốt nghiệp khoa Ngữ Văn, trường Đại học Tổng hợp Hà Nội.

– Sau đó, Thanh Thảo tham gia kháng chiến chống Mĩ cứu nước ở chiến trường miền Nam.

– Từ sau 1975, ông chuyển sang hoạt động văn nghệ.

– Năm 2001, Thanh Thảo được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học – nghệ thuật.

– Một số tác phẩm chính: Những người đi tới biển (trường ca – 1977), Dấu chân qua trảng cỏ (thơ – 1978), Những ngọn sóng mặt trời (trường ca – 1981), Khối vuông ru-bích (thơ – 1985)…

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được in trong tập Khối vuông ru-bích (thơ – 1985).

2. Thể thơ

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được viết theo thể tự do.

3. Bố cục

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “trên yên ngựa mỏi mòn”: Hình ảnh Lor-ca, con người tự do, nghệ sĩ cách tân.
• Phần 2. Tiếp theo đến “máu chảy”: Lor-ca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự cách tân nghệ thuật còn dang dở.
• Phần 3. Tiếp theo đến “long lanh trong đáy giếng”: Niềm xót thương cho Lor-ca và những cách tân nghệ thuật còn dang dở của ông.
• Phần 4. Còn lại: Suy tư cuộc giải thoát, cách giã từ của Lor-ca.

III. Đọc – hiểu văn bản

1. Lor-ca, người nghệ sĩ tự do, cô đơn với khát vọng cách tân nghệ thuật

– “những tiếng đàn bọt nước”: hình ảnh tượng trưng, sử dụng biện pháp tu từ chuyển đổi cảm giác âm thanh được cảm nhận bằng thị giác. Qua đó, gợi sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận.

– “Áo choàng đỏ gắt”: hình ảnh thực, tượng trưng thể hiện đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đang đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc

– Trên con đường đấu tranh cho tự do và cái mới, người nghệ sĩ luôn phải hành trình cô đơn, đơn độc: lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng…

– “Li-la li-la li-la”: nghệ thuật láy ấm, gợi hợp âm của tiếng đàn

=> Vẻ đẹp của Lor-ca, một người nghệ sĩ luôn khao khát cách tân nghệ thuật.

2. Cái chết đầy oan khuất của Lor-ca

– Hình ảnh đối lập: “hát nghêu ngao – áo choàng bê bết đỏ”, tượng trưng cho sự đối lập giữa khát vọng tự do của người nghệ sĩ với những thế lực phát xít tàn bạo.

– Nghệ thuật hoán dụ:

• Tiếng đàn ghi ta nâu: màu của đất, có thể là màu của cây đàn ghi ta; nhưng cũng có thể là màu mắt của cô gái di-gan sống trên thảo nguyên.
• tiếng ghi ta lá xanh biết mấy: gợi sức sống bền bỉ, mãnh liệt
• tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan: sự mong manh, dễ vỡ
• áo choàng bê bết đỏ: gợi về cái chết của Lor-ca
• “tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy”: tiếng đàn giống như một sinh thể có hồn, bị hủy hoại để rồi vỡ tan tành, chảy thành từng dòng máu.

=> Hệ thống hình ảnh vừa mang tính tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng, ẩn dụ, qua đó, tác giả thể hiện cái chết đầy bi thảm của Lor-ca

3. Niềm thương xót Lor-ca và suy tư về cuộc giải thoát, giã từ của Lor-ca

a. Niềm thương xót Lor-ca

– “tiếng đàn”: ẩn dụ cho nghệ thuật của Lor-ca, tình yêu con người, tình yêu tự do mà ông suốt đời theo đuổi

– “không ai chôn chất tiếng đàn”: xót thương cho cái chết của một thiên tài, cho con đường cách tân nghệ thuật còn giang dở không có ai tiếp nối.

– So sánh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”: sức sống mãnh liệt, cái đẹp không thể bị hủy diệt.

– Hình ảnh so sánh, tượng trưng:

• Giọt nước mắt: cảm thông, uất hận trước cái chết của người nghệ sĩ thiên tài.
• Vầng trăng: tượng trưng cho cái đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca.

=> Cấu trúc gián đoạn, bày tỏ sự xót thương, trân trọng, niềm tin của tác giả vào sự bất tử của Lor-ca.

b. Suy tư về cuộc đời và sự giải thoát của Lor-ca

– Nghệ thuật đối lập chỉ sự ngắn ngủi, số phận bé nhỏ của con người trước cuộc sống vô tận: đường chỉ tay đã đứt – dòng sông rộng vô cùng

– Hành động:

• Ném lá bùa vào vào xoáy nước
• Ném trái tim vào cõi lặng im

=> Đó là sự giã từ và giải thoát, cũng là một sự lựa chọn.

– Giai điệu “Li-la li-la li-la”: tiếng ghi ta bất tử dùng người nghệ sĩ đã chết, có thể là vòng hoa tử đinh hương viếng linh hồn Lor-ca.

Soạn bài Đàn ghi ta của Lor-ca ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Bài thơ viết theo thể tự do, thiết lập cấu tứ trên dòng cảm xúc mãnh liệt về cái chết bi thảm của Lor-ca. Để nắm bắt mạch cảm xúc chính, hãy đọc kĩ và tìm khả năng gợi liên tưởng của các hình ảnh: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt…

– những tiếng đàn bọt nước: hình ảnh tượng trưng, sử dụng biện pháp tu từ chuyển đổi cảm giác âm thanh được cảm nhận bằng thị giác. Qua đó, gợi sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận.

– áo choàng đỏ gắt: hình ảnh thực, tượng trưng thể hiện đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đang đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc.

– yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng: Trên con đường đấu tranh cho tự do và cái mới, người nghệ sĩ luôn phải hành trình cô đơn, đơn độc.

– áo choàng bê bết đỏ: gợi về cái chết của Lor-ca

– tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy: tiếng đàn giống như một sinh thể có hồn, bị hủy hoại để rồi vỡ tan tành, chảy thành từng dòng máu.

– “Ném lá bùa vào vào xoáy nước, Ném trái tim vào cõi lặng im: sự giã từ và giải thoát, cũng là một sự lựa chọn.

Câu 2. Nêu cảm nhận của anh chị sau khi đọc đoạn thơ:

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

Đoạn thơ đã bộc lộ niềm thương xót Lor-ca:

– “tiếng đàn”: ẩn dụ cho nghệ thuật của Lor-ca, tình yêu con người, tình yêu tự do mà ông suốt đời theo đuổi

– “không ai chôn chất tiếng đàn”: xót thương cho cái chết của một thiên tài, cho con đường cách tân nghệ thuật còn giang dở không có ai tiếp nối.

– So sánh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”: sức sống mãnh liệt, cái đẹp không thể bị hủy diệt.

– Hình ảnh so sánh, tượng trưng:

• Giọt nước mắt: cảm thông, uất hận trước cái chết của người nghệ sĩ thiên tài.
• Vầng trăng: tượng trưng cho cái đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca.

=> Cấu trúc gián đoạn, bày tỏ sự xót thương, trân trọng, niềm tin của tác giả vào sự bất tử của Lor-ca.

Câu 3. Hình tượng tiếng đàn trong bài thơ mang ý nghĩa ẩn dụ gì?

– Tiếng đàn là biểu tượng cho đất nước Tây Ban Nha cùng với hình ảnh áo choàng đỏ. Tiếng đàn ghi-ta góp phần khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp nổi bật của con người và đất nước Tây Ban Nha

– Tiếng đàn gắn liền với hình ảnh Lorca, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và cuộc đời người nghệ sĩ

– Tiếng đàn tượng trưng cho sự bất tử của người nghệ sĩ chân chính, của nghệ thuật chân chính (tiếng đàn như cỏ mọc hoang).

=>Tiếng ghi ta là ẩn dụ hay nói đúng hơn là bài ca về cuộc đời, số phận và cái chết của Lor-ca. Cuộc đời của con người ấy như tiếng đàn ghi ta với thanh âm trong trẻo làm lay động lòng người.

II. Luyện tập

Cảm nhận của anh chị về hình ảnh Lor-ca được thể hiện qua bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca.

Gợi ý:

a. Lor-ca người nghệ sĩ tự do, cô đơn

– “những tiếng đàn bọt nước”: những dự cảm không lành vì ngắn ngủi, mong manh của số phận người nghệ sĩ bạc mệnh.

– “Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt”: cuộc đấu tranh giữa người nghệ sĩ tài năng với bọn phát xít độc tài.

– “đi lang thang về miền đơn độc/với vầng trăng chếnh choáng/trên yên ngựa mỏi mòn”: Lor-ca như một người hùng tự do nhưng đơn độc trên trên con đường đấu tranh cho sự cách tân nghệ thuật, cho nền dân chủ.

b. Lor-ca với một cái chết đầy oan khuất

– Lor-ca đầy khí phách, yêu đời, “nghêu ngao” những lời ca ngợi ca tự do trên quê hương Tây Ban Nha của mình.

– Cái chết oan khuất, bi thảm “bỗng” ập đến với người nghệ sĩ, người hùng ấy. Cả đất nước “Tây Ban Nha” “kinh hoàng”, nuối tiếc trước sự ra đi của chàng, của nghệ thuật chân chính.

– Dù đối diện trước cái chết, Lor-ca vẫn hiên ngang, say sưa trong miền cách tân nghệ thuật “chàng đi như người mộng du”.

c. Lor-ca người nghệ sĩ bất tử cùng nghệ thuật chân chính

– “tiếng ghi ta nâu/bầu trời cô gái ấy”: màu nâu gợi đến màu của vỏ đàn, của đất mẹ, màu của đôi mắt, mái tóc, làn da người thương. Đó là những cảm hứng trong nghệ thuật của Lor-ca (vì quê hương, vì tình yêu và vì chính nghệ thuật).

– “tiếng ghi ta lá xanh”: nghệ thuật của Lor-ca gắn với tuổi trẻ, sức sống bền bỉ.

– “tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan” “tiếng ghi ta ròng ròng/máu chảy”: biểu trưng về sự mong manh của nghệ thuật, về cái chết của người nghệ sĩ.

– Số phận của nghệ thuật Lor-ca sau khi chàng mất:

“Không ai chôn … mọc hoang”: hành trình cách tân nghệ thuật của Lor-ca không còn ai bước tiếp, bởi vậy nghệ thuật như bị bỏ hoang.

Mặt khác, dù Lor-ca đã mất nhưng nghệ thuật vẫn bất diệt, tồn tại với thời gian với sức sống mãnh liệt như cỏ hoang.

– “giọt nước mắt” là sự tiếc thương, “vầng trăng” là niềm tin nghệ thuật, dù ở nơi tối tăm sâu thẳm thì tâm hồn trong sáng của người nghệ sĩ vẫn soi tỏ cho thế hệ sau.

– Lor-ca đã mất “đường chỉ tay đã đứt”, chàng giã từ cuộc đời hữu hạn để đến thế giới vô hạn bằng phương tiện “chiếc ghi ta” là biểu tượng của nghệ thuật.

– “ném lá bùa”, “ném trái tim”: hành động giải thoát của Lor-ca sau khi chết. Người nghệ sĩ chân chính ý thức được “cái chết” của bản thân là để nghệ thuật được tái sinh mạnh mẽ, để hệ sau tiếp tục cách tân. (Liên hệ mở rộng: ý thức của Lor-ca cũng thể hiện qua lời đề từ của bài thơ “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”: đó là sự gắn bó của Lor- ca với nghệ thuật, cũng là thông điệp muốn thế hệ sau vượt qua án ngữ nghệ thuật của mình).

– Giai điệu “Li-la li-la li-la”: tiếng ghi ta bất tử dùng người nghệ sĩ đã chết, có thể là vòng hoa tử đinh hương viếng linh hồn Lor-ca.