Soạn bài Cụm động từ

Trong chương trình Ngữ Văn lớp 6 tập 1, khi học phần tiếng Việt, học sinh chủ yếu tiếp cận với những đơn vị kiến thức mới liên quan đến từ vựng.

Chính vì vậy, chúng tôi xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 6: Cụm động từ, sẽ giúp ích cho học sinh trong quá trình chuẩn bị bài.

Soạn văn Cụm động từ

I. Cụm động từ

1. Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ nào?

“Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người”

(Em bé thông minh)

– Từ “đã” và “nhiều nơi” bổ sung ý nghĩa cho “đi”.

– Từ “cũng” và “những câu đố oái oăm để hỏi mọi người” bổ sung cho ra.

2. Thử lược bỏ các từ ngữ in đậm nói trên rồi rút ra nhận xét về vai trò của chúng.

– Thử lược bỏ: “Viên quan ấy đi đến đâu quan ra”

– Nếu bỏ các phụ ngữ ở đằng trước và đằng sau thì câu còn lại khiến người ta không hiểu được.

3. Tìm một cụm động từ. Đặt câu với cụm động từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm động từ so với một động từ.

– Cụm động từ: đang hát

– Đặt câu: Cô ca sĩ đang hát trên sân khấu.

– Hoạt động trong câu của cụm động từ: làm vị ngữ.

=> Tổng kết:

– Cụm động từ là loại tổ hợp do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm tạo thành cụm động từ mới trọn vẹn.

– Cụm động từ có nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.

II. Cấu tạo của cụm động từ

1. Vẽ mô hình cấu tạo của các cụm động từ trong câu đã dẫn ở phần I.

2. Tìm thêm những từ ngữ có thể làm phụ ngữ ở phần trước phần sau cụm động từ. Cho biết những phụ ngữ ấy bổ sung cho động từ trung tâm những ý nghĩa gì?

– Phần trước:

• Thời gian: đã, sẽ đang, đương, vừa, mới, sắp…
• Sự tiếp diễn: đều, cũng, vẫn…
• Khẳng định hoặc phủ định: có, hay, không, chưa, chẳng…
• Sai khiến: hãy, chớ, đừng…

– Phần sau:

• Đối tượng của hành động
• Nội dung sai khiến
• Sự việc đã hoàn thành
• Nơi chốn, thời gian, phương tiện, địa điểm

=> Tổng kết:

– Mô hình cụm động từ:

– Trong cụm động từ:

• Các phụ ngữ ở đằng trước bổ sung cho động từ các quan hệ: thời gian, sự tiếp diễn, khẳng định hay phủ định, khuyến khích hoặc ngăn cản hành động…
• Các phụ ngữ ở đằng trước bổ sung cho động từ chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện, cách thức hoạt động…

III. Luyện tập

Câu 1. Tìm các cụm động từ trong các câu sau:

a. Cụm động từ: con đang đùa nghịch ở sau nhà

b. Cụm động từ: yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con

c. để có thì giờ, tìm cách giữ sứ thần

Câu 2. Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ

Câu 3. Nêu ý nghĩa các phụ ngữ được in đậm trong SGK. Việc dùng các phụ ngữ này trước tác động từ miêu tả hành động của người cha và viên quan nói lên điều gì về trí thông minh của chú bé trong truyện Em bé thông minh?

– Từ “chưa” và “không” biểu thị sự phủ định.

– Việc dùng các phụ ngữ này cho thấy sự thông minh hơn người của cậu bé. Khi người cha và viên quan không kịp phản ứng và trả lời thì cậu bé đã nghĩ ra.

Câu 4. Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện Treo biển. Chỉ ra các cụm động từ có trong câu đó.

– Truyện ngắn Treo biển đã phê phán những con người thích khoe khoang.

– Cụm động từ: đã phê phán

* Bài tập ôn luyện

Câu 1. Xác định cụm động từ trong đoạn thơ sau và chép các cụm động từ đó vào mô hình cụm động từ:

“Khi cậu bé vừa khôn lớn thì mẹ chết. Cậu sống lủi thủi trong một túp lều cũ dựng dưới gốc đa, cả gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại. Người ta gọi cậu là Thạch Sanh. Năm Thạch Sanh bắt đầu biết dùng búa, Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông”

(Thạch Sanh)

Câu 2. Xác định cụm động từ trong các câu sau:

a. Càng ngẫm nghĩ, chàng càng thấy lời thần nói đúng.

(Bánh chưng bánh giầy)

b. Giặc đã đến chân núi Trâu.

(Thánh Gióng)

c. Con hãy học hành chăm chỉ.

d. Tớ không biết làm bài toán này.

Gợi ý:

Câu 1.

Cụm động từ: vừa khôn lớn, sống lủi thủi

Câu 2.

a. Cụm động từ: càng ngẫm nghĩ, càng thấy lời thầy nói đúng

b. Cụm động từ: đã đến chân núi Trâu

c. Cụm động từ: hãy học hành chăm chỉ

d. Cụm động từ: không biết làm bài toán này