Soạn bài Chỉ từ

Phần Tiếng Việt của chương trình Ngữ Văn lớp 6 tập 1 chủ yếu là những đơn vị kiến thức mới liên quan đến từ vựng.

Chính vì vậy, chúng tôi xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 6: Chỉ từ, sẽ giúp cho học sinh chuẩn bị bài một cách dễ dàng và đầy đủ hơn.

Soạn văn Chỉ từ

I. Chỉ từ là gì?

1. Các từ được in đậm trong những câu trong SGK bổ sung ý nghĩa cho từ nào?

– Từ nọ bổ sung ý nghĩa cho từ vua

– Từ ấy bổ sung ý nghĩa cho từ viên quan

– Từ kia bổ sung ý nghĩa cho từ làng

– Từ nọ bổ sung ý nghĩa cho từ nhà

2. So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm.

– ông vua/ông vua nọ

– viên quan/viên quan ấy

– làng/làng kia

– nhà/nhà nọ

Các từ ông vua nọ, viên quan ấy, làng kia, nhà nọ được xác định một cách rõ ràng về không gian, vị trí. Các từ in đậm được dùng để xác định vị trí của sự vật.

3. Nghĩa của các từ ấy, nọ trong những câu sau có điểm nào giống và khác với các trường hợp đã phân tích?

“Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ”

(Sự tích Hồ Gươm)

– Giống nhau: các sự vật đã được cụ thể hóa, được xác định một cách rõ ràng.

– Khác nhau: Các chỉ từ ở các câu trước đó: định vị về không gian, còn chỉ từ trong câu này là định vị về thời gian.

=> Tổng kết: Chỉ từ là những từ dùng để trỏ sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian hoặc thời gian.

II. Hoạt động của chỉ từ trong câu

1. Trong các câu ở phần I, chỉ từ làm nhiệm vụ phụ ngữ sau của danh từ, cùng với danh từ và phụ ngữ trước tạo thành một cụm danh từ.

2. Tìm những chỉ từ trong câu trong SGK. Xác định chức vụ của chúng trong câu.

a. 

– Chỉ từ: đó

– Nhiệm vụ: chủ ngữ

b. 

– Chỉ từ: đấy

– Nhiệm vụ: trạng ngữ

=> Tổng kết: Chỉ từ thường làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Ngoài ra còn có thể làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu.

III. Luyện tập

Câu 1. Tìm chỉ từ trong các câu trong SGK. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy.

a.

– Các chỉ từ: ấy

– Chức vụ: phụ ngữ trong cụm danh từ

b.

– Các chỉ từ: đấy, đây

– Chức vụ: chủ ngữ

c. 

– Các chỉ từ: nay

– Chức vụ: trạng ngữ

d. 

– Các chỉ từ: đó

– Chức vụ: trạng ngữ

Câu 2. Thay cụm từ in đậm bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy?

a.

– Đến chân núi Sóc thay bằng Đến ấy

– Lý do: tránh lặp từ “chân núi Sóc”

b. 

– làng bị lửa thiêu cháy thay bằng làng đó

– Lý do: tránh lặp từ “bị lửa thiêu cháy”

Câu 3. Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ.

– Các chỉ từ: ấy, đó, nay

– Không thể thay các chỉ từ bằng những từ hay cụm từ nào khác.

– Chỉ từ vô cùng quan trọng, nó nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian thời gian.

* Bài tập ôn luyện

Câu 1. Tìm các chỉ từ trong các câu sau:

a. 

“Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao”

(Lượm, Tố Hữu)

b. 

“Mình về mình có nhớ ta?
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”

(Việt Bắc, Tố Hữu)

c.

“Này đây hoa của đồng nội xanh rì
Này đây lá của cành tơ phơ phất”

(Vội vàng, Xuân Diệu)

d. 

“Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”

(Tây Tiến, Quang Dũng)

Câu 2. Xác định nhiệm vụ của các chỉ từ trong các câu sau:

a.

“ Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim”

(Từ ấy, Tố Hữu)

b. Cô ấy không những đẹp người mà còn đẹp nết

c. Đó là điều mà tôi ghét nhất.

d. Tôi sẽ giúp cậu làm bài tập này.

Gợi ý:

Câu 1.

a. Chỉ từ: nào

b. Chỉ từ: ấy

c. Chỉ từ: này đây

d. Chỉ từ: ấy

Câu 2.

a. 

– Chỉ từ: ấy

– Nhiệm vụ: trạng ngữ

b. 

– Chỉ từ: ấy

– Nhiệm vụ: phụ ngữ của cụm danh từ

c. 

– Chỉ từ: đó

– Nhiệm vụ: chủ ngữ

d. 

– Chỉ từ: này

– Nhiệm vụ: phụ ngữ của danh từ.