I. Thành phần gọi – đáp:
Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân) và trả lời câu hỏi.
a) – Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không?
b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:
Bạn Đang Xem: Các thành phần phụ chú có ai ngờ thương quá đi thôi được thêm vào bọn động thơ đầu nhằm mục đích gì
– Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. (in đậm từ thưa ông)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
1. Trong những từ ngữ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?2. Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không?
3. Trong những từ ngữ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
1. Trong các từ ngữ in đậm, từ này dùng để gọi và cụm từ Thưa ông dùng để đáp.2. Những từ này dùng để gọi, đáp; không nằm trong sự việc được diễn đạt.
3. Từ này dùng để thiết lập cuộc thoại, cụm từ Thưa ông có tác dụng duy trì cuộc thoại.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
II. Thành phần phụ chú:
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Đọc những câu sau đây và trả lời câu hỏi.
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con gái duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Nam Cao, Lão Hạc)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
1. Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao?
2. Ở câu (a), các từ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào?
3. Trong câu (b), cụm chủ – vị in đậm chú thích điều gì?
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
1. Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự việc của các câu trên vẫn không thay đổi.2. Cụm từ và cũng là đứa con gái duy nhất của anh chú thích cho đứa con gái đầu lòng.
3. Cụm chủ vị tôi nghĩ vậy giải thích việc lão không hiểu tôi
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
II. Luyện tập:
Câu 1 – Luyện tập – Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2: Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì? (trên – dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)?
– Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàng hồn.
– Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
– Này: dùng để gọi
– Vâng: dùng để đáp
* Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới (tuổi tác): chị Dậu đáp “vâng” thể hiện sự tôn kính bà cụ láng giềng về tuổi tác; bên cạnh đó còn có quan hệ thân mật (hàng xóm láng giềng): bà cụ dùng từ “này” thể hiện sự bảo ban, khuyên nhủ.
Câu 2 – Luyện tập – Trang 32 SGK ngữ văn 9 tập 2: Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
– Thành phần gọi – đáp: Bầu ơi.- Đây là lời gọi hướng tới mọi người nói chung.
Câu ca dao khuyên những người trong một nước nên vì quyền lợi chung mà đoàn kết với nhau.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Câu 3 – Luyện tập – Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2: Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì?
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình,, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ – gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục – chìa khóa của tương lai)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đấy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
d) Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôn gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
(Giang Nam, Quê hương)
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
a. kể cả anh (giải thích cụm từ mọi người).
b. các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ ( giải thích thêm cho những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này).
c. những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới (giải thích cho cụm từ lớp trẻ hôm nay)
d. có ai ngờ ( thể hiện sự ngạc nhiên); thương thương quá đi thôi (thể hiện tình cảm trìu mến).
Câu 4 – Luyện tập – Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2: Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
a. liên quan đến bộ phận chủ ngữ của câub. liên quan đến bộ phận chủ ngữ của câuc.liên quan đến phụ ngữ
d. có ai ngờ liên quan tới hai câu Cô bé nhà bên/ Cũng vào du kích; thương thương quá đi thôi liên quan đến câu Mắt đen tròn.
Câu 5 – Luyện tập – Trang 33 SGK ngữ văn 9 tập 2: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Trả lời
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó có câu chứa thành phần phụ chú
Hành trang của lớp trẻ bước vào thế kỉ mới bao gồm nhiều yếu tố. Đó là sức khỏe, tri thức và những phẩm chất đạo đức tốt đẹp của con người. Trước hết, ta có thể thấy, sức khỏe là một yếu tố vô cùng quan trọng bởi lẽ nếu không có sức khỏe thì con người không thể thực hiện được các ước mơ, hoài bão của chính mình. Điều thứ hai mà mỗi người cần chuẩn bị trong hành trang của mình chính là tri thức. Trong thời đại khoa học cách mạng phát triển như vũ bão, nếu không có kiến thức thì con người sẽ bị tụt hậu, bỏ lại phía sau; máy móc sẽ dần thay thế con người trong các công việc lao động tay chân giản đơn và để điều hành được hệ thống máy móc ấy, con người cần phải có tri thức. Và một yếu tố không thể không nhắc đến trong hành trang của mỗi người là các phẩm chất đạo đức. Đó là những chuẩn mực đạo đức xã hội mỗi người cần có để xây dựng đất nước ngày một văn minh và tiến bộ hơn. Vì vậy, lớp trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước – cần ý thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình để chuẩn bị đầy đủ hành trang bước vào tương lai.
* Thành phần phụ chú: những chủ nhân tương lai của đất nước bổ sung ý nghĩa cho cụm từ “lớp trẻ”
Xem Thêm : Ý nghĩa chủ yếu của việc hình thành cơ cấu nông nghiệp hợp lý theo lãnh thổ ở Bắc Trung Bộ là
Ghi nhớ:
Các thành phần gọi – đáp và phụ chú cũng là những thành phần biệt lập.
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giặt hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy.
Các thành phần biệt lập
Mục đích của bài học là giúp học sinh:
- Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần biệt lập: gọi – đáp, phụ chú trong câu.
- Biết đặt câu có thành phần gọi – đáp, thành phần phụ chú.
A. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU BÀI
Trong thành phần biệt lập, ngoài thành phần cảm thán, thành phần tình thái, còn có thành phần gọi – đáp và thành phần phụ chú.
I. Đặc điểm và công dụng của thành phần gọi – đáp
Thành phần gọi – đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp.
Ví dụ 1:
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa.
(Bằng Việt, Bếp lửa)
- Còn Nho thì nhổm dậy, môi hé mở – Này, mày cho tao mấy viên nữa.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Ơi và này là những từ ngữ dùng để gọi.
Ví dụ 2:
- Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
(Nam Cao, Lão Hạc)
- Anh cán bộ hỏi Việt:
- Hai chị em là chị em ruột?
- Dạ, nhà em ở ấp Một, em 18 tuổi, chị Chiến 19 tuổi.
(Nguyễn Thi, Những đứa con trong gia đình)
Vâng và dạ là những từ ngữ dùng để đáp.
Xem Thêm : Cho 13g Zn tác dụng với dung dịch có chứa 18 25g HCl
1. Trong các từ ngữ in đậm dẫn ở SGK, trang 31 thì:
- Từ này dùng để gọi người đối thoại với mình.
- Cụm từ thưa ông dùng để đáp lại người đối thoại.
2. Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác chỉ là những từ tạo nên mối liên hệ giữa những ngưòi đối thoại. Do đó, những từ ngữ này không tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
3. Trong những từ ngữ in đậm: này, thưa ông thì:
- Từ này được dùng để tạo lập cuộc thoại giữa những người tham gia hội thoại. Nó có tác dụng mở ra cuộc thoại.
- Cụm từ thưa ông được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra giữa những ngươi tham gia cuộc thoại.
II. Đặc điểm và công dụng của thành phần phụ chú
Thành phần phụ chú được dùng đê bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Thành phần phụ chú thường được đặt:
Ví dụ: Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)
Ví dụ: Mọi người hãy cùng nhau quan tâm tới Trái Đất hơn nữa! Hãy bảo vệ Trái Đất, ngôi nhà chung của chúng ta, trước những nguy cơ gây ra ô Ạhiễm môi trường đang gia tăng.
(p.G. Mác-két, Thông tin về ngày trái đất năm 2000)
Ví dụ: Một giáo sĩ nước ngoài (Chúng ta biết rằng nhiều nhà truyền đạo Thiên Chúa nước ngoài củng là người rất thạo tiếng Viêt) đã có thể nói đến tiếng Việt như là một thứ tiếng “đẹp ” và “rất ” rành mạch trong lối nói, rất uyển chuyển trong câu kéo, rất ngon lành trong những câu tục ngữ.
(Đặng Thai Mai, Sự giàu đẹp của tiếng Việt)
- Giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy:
Ví dụ: Nghe nồi cơm sôi, nó giở nắp, lấy đũa bếp sơ qua – nồi cơm hơi to, nhằm không thể nhắc xuống để chắt nước được, đến lúc đó nó mới nhìn lên anh Sáu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
1. Lược bỏ các từ ngữ in đậm ‘‘và củng là đứa con duy nhất của anh ” và “tối nghĩ vậy
a. Lúc đi,đứa con gái đầu lòng của anh chưa đầy một tuổi.
b. Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.
Khi lược bỏ các từ ngữ in đậm, các câu văn trên là những câu có đầy đủ thành phần chính. Tuy nhiên, ý nghĩa sự việc của các câu này không được trọn vẹn như trước.
2. Ở câu a, cụm từ và cũng là đứa con duy nhất của anh được thêm vào đầu để chú thích cho cụm từ đứa con gái đầu lòng của anh. Qua phần phụ chú này, người đọc được cung cấp thêm thông tin: anh Sáu chỉ có duy nhất một đứa con.
3. Trong câu b, cụm chủ – vị tôi nghĩ vậy được dùng để chú thích những suy nghĩ diễn ra trong tâm trí của tác giả.
Xem thêm Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí
tại đây.
B. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bài tập nêu ra hai yêu cầu:
- Xác định thành phần gọi – đáp trong đoạn trích ở SGK, trang 32.
- Xác định quan hệ giữa người gọi – người đáp.
Trong đoạn trích ở bài tập có hai thành phần gọi – đáp, cụ thể:
- Từ này là từ dùng để gọi, thiết lập cuộc đối thoại.
- Từ vâng là từ được dùng để đáp, duy trì cuộc đốì thoại.
Quan hệ giữa người gọi (bà cụ hàng xóm) và ngưòi đáp (chị Dậu) là quan hệ trên – dưới, thân tình.
2. Bài tập nêu ra hai yêu cầu:
- Xác định thành phần gọi – đáp trong câu ca dao.
- Lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Câu ca dao:
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy răng khác giống nhưng chung một giàn.
Có thành phần gọi – đáp là bầu ơi.
Câu ca dao mang ý nghĩa ẩn dụ: Kêu gọi tinh thần đoàn kết của những con người cùng chung nòi giống. Do đó, lòi kêu gọi hướng tới mọi người dân Việt Nam.
3. Bài tập nêu hai yêu cầu:
- Xác định thành phần phụ chú trong các đoạn trích dẫn ở SGK, trang 33.
- Cho biết chúng bổ sung điều gì.
Để xác định thành phần phụ chú, các em dựa vào dấu hiệu hình thức: được phân cách với các bộ phận còn lại của câu bằng dấu gạch ngang, dấu phẩy, đấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy.
Các thành phần phụ chú có thể giải thích nội dung cụ thể của các từ ngữ có liên quan với chúng hay thể hiện thái độ của người nói.
a. Thành phần phụ chú kể cả anh, khẳng định ngay cả anh Sáu cũng không tin con bé thay đổi (bổ sung cho chúng tôi, mọi người).
b. Thành phần phụ chú các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ: chỉ rõ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này bao gồm những ai và ai có vai trò quan trọng nhất.
c. Thành phần phụ chú những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới: bổ sung làm rõ vai trò của lớp trẻ.
d. Thành phần phụ chú có ai ngờ, thương thương quá đi thôi: làm rõ thái độ, tình cảm của tác giả. Thái độ ngạc nhiên trước việc cô gái vào du kích, niềm xúc động trước đôi mắt, nụ cười của cô gái.
4. Bài tập này yêu cầu các em cho biết thành phần phụ chú ở mỗi câu trong Bài tập 3 có liên quan đến những từ ngữ nào trước đó.
a. Thành phần phụ chú kể cả anh làm rõ hơn cho cụm từ: chúng tôi, mọi người đứng trưóc.
b. Thành phần phụ chú các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ liên quan đến cụm từ những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này đứng trưốc.
c. Thành phần phụ chú những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới liên quan đến cụm từ lớp trẻ đứng trước.
d. Thành phần phụ chú có ai ngờ liên quan đến việc cũng vào du kích của cô bé nhà bên; thành phần phụ chú thương thương quá đi thôi liên quan đến cụm từ cười khúc khích và mắt đen tròn đứng trước.
Riêng ở câu này có thành phần phụ chú có ai ngờ liên quan đến cả cụm từ đứng trước cô bé nhà bên lẫn cụm từ đứng sau cũng vào du kích.
5. Bài tập nêu hai yêu cầu:
- Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc thanh niên chuẩn bị hành trang bưổc vào thế kỉ mới.
- Trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần phụ chú.
(Bài tập này học sinh tự làm.)
Related
Nguồn: https://quatangtiny.com
Danh mục: Blog
