Sáng kiến kinh nghiệm Lớp 1: Một số biện pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh

Tài Liệu Học Thi mời quý thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo mẫu Sáng kiến kinh nghiệm Lớp 1: Một số biện pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh.

Hy vọng với mẫu sáng kiến kinh nghiệm này sẽ giúp quý thầy cô có thêm nhiều kinh nghiệm trong rèn luyện phát âm chuẩn cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Từ đó thúc đẩy phong trào “Đọc đúng, đọc hay”. Sau đây là nội dung chi tiết, mời các bạn đọc giả cùng tham khảo và tải tài liệu tại đây.

Sáng kiến kinh nghiệm Lớp 1:
Một số biện pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh

A. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn sáng kiến:

Môn tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh – năng lực hoạt động ngôn ngữ được thể hiện trong 4 dạng hoạt động tương ứng với chúng là 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết.

Đọc là phân môn có vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình tiếng việt bậc Tiểu học. Vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học sinh kỹ năng đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc tiểu học.

Trong khi đó ở Trường Tiểu học việc dạy đọc, bên cạnh những thành công còn nhiều hạn chế. Học sinh của chúng ta chưa đọc được như mong muốn. Kết quả học đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc. Các em chưa nắm chắc được công cụ để lĩnh hội tri thức, tư tưởng, tình cảm của người khác chứa đựng trong văn bản được đọc. Giáo viên tiểu học vẫn còn lúng túng khi dạy tập đọc: Cần đọc bài tập đọc với giọng như thế nào, làm thế nào để chữa lỗi cho học sinh khi phát âm, làm thế nào để các em phát âm chuẩn, để từ đó giúp các em đọc hay hơn diễn cảm hơn, làm tiền đề để các em hiểu văn bản được đọc, để cho những gì đọc được tác động chính vào cuộc sống của các em.

Đó là những trăn trở của giáo viên trong mỗi giờ dạy tập đọc. Vì vậy, tôi đã chọn sáng kiến “Một số biện pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh lớp 1 “.

2. Nhiệm vụ của sáng kiến:

– Giúp học sinh lớp 1 có kĩ năng đọc và phát âm chuẩn.

3. Đối tượng nghiên cứu :

– Là học sinh lớp 1 điểm trường thôn ……….., trường …………

4. Phạm vi nghiên cứu:

– Trong năm học 20….. – 20……

5. Phương pháp nghiên cứu:

– Đọc các tài liệu về phương pháp giảng dạy Tiếng Việt, Tập đọc, tài liệu đổi mới dạy và học môn Tiếng Việt ở tiểu học.

– Dạy khảo sát ở các lớp khác nhau.

– Quan sát, tìm hiểu, phân tích thái độ hành động của học sinh giáo viên tiếp thu ý kiến của cấp trên.

– Trao đổi với các đồng nghiệp có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy.

Trong quá trình giảng dạy tôi đã vận dụng các phương pháp sau :

– Phương pháp hỏi đáp.

– Phương pháp trực quan.

– Phương pháp thảo luận nhóm.

– Phương pháp gợi mở.

– Phương pháp đặt vấn đề.

B. PHẦN NỘI DUNG.

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN.

1. Cơ sở thực tiễn :

Dạy đọc có ý nghĩa rất to lớn ở tiểu học. Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đầu tiên trẻ phải học đọc, sau đó các em phải đọc để học. Đọc là công cụ để học tập các môn học. Đọc tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Nó là khả năng không thể thiếu được của con người thời đại văn minh.

Chính vì vậy, trường tiểu học có nhiệm vụ dạy đọc cho học sinh một cách có kế hoạch và có hệ thống. Tập đọc với tư cách là một phân môn của môn tiếng việt ở tiểu học có nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu này. Đó là hình thành và phát triển năng lực đọc cho học sinh.

Thông qua việc dạy đọc phải làm cho học sinh thích đọc và thấy rằng khả năng đọc là có ích lợi cho các em trong cả cuộc đời. Phải làm cho học sinh thấy đó là một trong những con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ đầy đủ và phát triển. Việc dạy đọc sẽ giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách lôgic cũng như biết tư duy có hình ảnh. Dạy đọc không chỉ giáo dục tư tưởng đạo đức mà còn giáo dục tính cách, thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh .

Muốn đọc đúng, đọc diễn cảm thì trước hết giáo viên cần luyện phát âm đúng cho học sinh tiểu học. Muốn vậy, trước hết và thực chất phải giải quyết vấn đề phương ngữ. Mục tiêu của chúng ta là vươn đến một tiếng nói dân tộc Việt thống nhất, đẹp đẽ về mặt âm thanh. Muốn như vậy, chúng ta cần luyện cho học sinh phát âm chuẩn, đọc đúng đọc hay.

Phát âm chuẩn sẽ được nhiều cái lợi trước hết nó giúp học sinh viết đúng chính tả sau đó còn giúp học sinh phát âm dễ dàng hơn khi học ngoại ngữ và học các môn học khác.

Dựa vào tâm lý của người bản ngữ, chúng ta có thể chia các trường hợp phát âm lệch chuẩn chữ viết thành hai nhóm: Nhóm lỗi phát âm và nhóm biến thể phương ngữ. Chúng ta chỉ luyện cho các trường hợp được xem là mắc lỗi, nói không tròn tiếng. Còn nhìn chung, học sinh tiểu học hay mắc lỗi đọc thiếu âm đệm.

Ví dụ: Hoa huệ -> đọc Ha huệ, phát âm lẫn giữa các thanh ?/. , ‘/~ , n/l …

Vậy nhiệm vụ của người giáo viên khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy phân môn tập đọc, cụ thể là rèn phát âm chuẩn cho học sinh Tiểu học là gì?

2. Cơ sở khoa học:

Như chúng ta đều biết tất cả những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hóa khoa học, những tư tưởng tình cảm của thế hệ trước và của cả những người đương thời phần lớn đã được ghi lại bằng chữ viết. Nếu không biết đọc con người không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể sống một cuộc sống bình thường có hạnh phúc đúng nghĩa của từ này trong xã hội hiện đại.

Biết đọc con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần. Từ đây, họ biết tìm hiểu đánh giá cuộc sống nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội, tư duy. Biết

đọc con người sẽ có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản, giúp họ giao tiếp được với thế giới bên trong của người khác, thông hiểu tư tưởng tình cảm của người khác.

Đặc biệt, khi đọc các tác phẩm về văn chương con người không chỉ thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động về tình cảm, nảy nở những ước mơ cao đẹp, được khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi dưỡng tâm hồn. Không biết đọc con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ sự giáo dục mà xã hội dành cho họ, không thể hình thành được một nhân cách toàn diện .

Trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta sử dụng nguồn thông tin. Đọc chính là học, học nữa, học mãi. Đọc để tự học, học cả đời. Vì vậy, dạy đọc có ý nghĩa rất quan trọng.

II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU:

1. Mục đích nghiên cứu:

– Củng cố kinh nghiệm giảng dạy của bản thân. Qua đó thấy được những tồn tại trong giảng dạy phân môn tập đọc về việc rèn phát âm chuẩn cho học sinh.

– Nâng cao chất lượng phát âm chuẩn cho học sinh.

– Đưa ra một số phương pháp giúp học sinh phát âm đúng; đọc lưu loát trôi chảy, đọc diễn cảm .

– Để có cơ hội trao đổi học hỏi về đổi mới phương pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh.

2. Phạm vi nghiên cứu – Nơi nghiên cứu

– Việc đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các môn học là rất cần thiết bởi vì nó nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. Song đề tài này chỉ thực hiện nghiên cứu trong phạm vi đổi mới phương pháp rèn phát âm chuẩn cho học sinh.

– Nơi thực nghiệm: Tại lớp 1 điểm trường thôn ……….., trường …………

3. Những nhiệm vụ của người giáo viên khi thực hiện rèn phát âm cho học sinh.

Muốn học sinh phát âm đúng thì mỗi giáo viên khi luyện phát âm phải có sự vận dụng mềm, trong phần luyện tập có chia ra nội dung bắt buộc và nội dung lựa

chọn. Chấp nhận nhiều chuẩn chính âm. Giáo viên sẽ lựa chọn chuẩn phát âm nào gần nhất với giọng địa phương của mình đối chiếu với cách phát âm tự nhiên theo phương ngữ của mình còn những điểm nào sai lạc.

Trước hết giáo viên phải tự chữa lỗi cho mình rồi xây dựng kế hoạch chữa lỗi phát âm cho học sinh trong giờ tập đọc và cả giờ học khác.

Thái độ sư phạm đúng đắn của người giáo viên là sự hướng dẫn tận tình, đặc biệt là động viên tinh thần thương yêu giúp đỡ học sinh để các em có hứng thú rèn phát âm đúng… Mặt khác, vốn sống, vốn hiểu biết sâu rộng và khả năng ứng đối nhanh nhạy, thông minh của giáo viên và chọn phương pháp sửa phát âm sai cho học sinh sao cho mới mẻ phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến sự thành bại của việc rèn kỹ năng nói sao cho chuẩn.

Mục tiêu của việc rèn phát âm chuẩn cho học sinh là các em phải đọc trơn, đọc thành thạo, đọc đúng rõ ràng, rành mạch, diễn cảm. Học sinh luôn có ý thức đọc đúng đọc hay.

Đồng thời giáo viên cũng cần tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến học sinh phát âm sai ở chỗ nào để từ đó có biện pháp sửa sai rèn đúng cho thích hợp.

4. Thực trang và biện pháp thực hiện.

a. Thực trạng:

Tôi trực tiếp công tác giảng dạy tại Trường Tiểu học Minh Hòa đã nhiều năm, trong quá trình giảng dạy cũng như tiếp xúc với các em học sinh ở đây, tôi nhận thấy:

Các em còn phát âm sai, nói ngọng rất nhiều, rồi đọc chưa diễn cảm, chưa đúng ngữ điệu đọc chưa lưu loát, trôi trảy. Các em thường phát âm sai các phụ âm đầu như đọc lẫn lộn giữa n/ l, phát âm p (pờ) thành b (bờ), s thành x, tr -> ch. Các lỗi phần vần, âm cuối các em hay mắc như: huệ phát âm thành hệ, hoa -> ha, xanh -> xăn, ngạt mũi -> ngạc mũi, toàn -> toàng , máy bay -> mái bai, thỉnh thoảng -> thỉnh thoản, hươu -> hiêu, mưu trí -> miu chí các em còn nói ngọng như rỡ thành rớ, quyển vở -> quyện vợ, đã -> đá.

Sở dĩ, do các em phát âm sai như vậy, tôi thiết nghĩ là do: Địa phương nằm trong vùng có điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Đa phần các em là con nhà lao động nên việc học tập của các em có phần bị hạn chế, các em chưa được trang bị đầy đủ sách vở, đồ dùng khi đến lớp. Việc học ở nhà lại chưa có sự kèm cặp quan tâm của gia đình. Điều đó làm cho thời gian học và hiệu quả học tập của các em bị hạn chế ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả học tập của các em.

Với thực trạng như vậy, tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu để tìm ra biện pháp chữa lỗi phát âm cho học sinh nhằm khắc phục tình trạng phát âm sai trong trường nâng cao chất lượng phát âm chuẩn.

Từ đó, nâng cao chất lượng giảng dạy. Hơn nữa, tôi nhận thấy người giáo viên tiểu học là người thầy đầu tiên đặt nền móng trang bị cho các em ý thức về chuẩn ngôn ngữ và chuẩn văn hoá đồng thời ở trường Tiểu học có điều kiện rèn cho học sinh phát âm chuẩn, bởi trong chương trình học có phân môn học vần, Tập đọc.

b. Những biện pháp:

* Đối với thầy giáo:

Trước hết cần đọc đúng đọc diễn cảm. Tiếp đó, cần bồi dưỡng cho học sinh có mong muốn, có ý thức đọc đúng chính âm càng sớm càng tốt. Giáo viên tập cho học sinh biết quan sát mặt âm thanh lời nói của người khác và của bản thân mình để điều chỉnh đọc, nói cho tốt. Đồng thời, chúng ta cần nắm chắc các biện pháp chữa lỗi phát âm bao gồm biện pháp luyện theo mẫu, biện pháp cấu âm và biện pháp luyện âm đúng qua âm trung gian. Tuỳ thuộc âm thanh sai lạc, tùy thuộc vào học sinh mà giáo viên lựa chọn biện pháp thích hợp .

1. Chữa lỗi phát âm bằng biện pháp luyện theo mẫu: Bằng phát âm mẫu của mình giáo viên đưa ra trước học sinh cách phát âm chuẩn, các từ cần luyện, yêu cầu học sinh phát âm theo.

2. Chữa lỗi phát âm bằng biện pháp cấu âm: Giáo viên mô tả cấu âm của một âm nào đó rồi hướng dẫn học sinh phát âm theo.

Với phụ âm cần mô tả vị trí của lưỡi, phương thức cấu âm. Tôi đã tiến hành sửa từng âm:

Sai phát âm /p/ pờ thành /b/ bờ, ( p và b) đều là hai phụ âm đồng vị về mặt cấu âm. môi – môi nhưng khác nhau về mặt thanh tính, /p/ là phụ âm vô thanh, /b/ là phụ âm hữu thanh. Để luyện đọc đúng /p/, tôi đã hướng dẫn HS tự đặt lòng bàn tay trước miệng, một tay đặt lên thanh quản. Khi phát âm /b/ là âm vốn có sẽ cảm nhận được độ rung nhẹ của thanh quản và không thấy luồng hơi phát ra.

…………………..

Mời các bạn tải file tài liệu để xem thêm nội dung chi tiết.