Trí nhớ kém là bệnh gì

Vậy suy giảm trí nhớ là gì? Đâu là nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi? Làm thế nào nhận biết dấu hiệu suy giảm trí nhớ? Mời bạn cùng Hello Bacsi tìm hiểu lời giải trong bài viết dưới đây.

Suy giảm trí nhớ là gì?

Suy giảm trí nhớ (hay còn gọi là chứng hay quên) là tình trạng chức năng ghi nhớ của não bộ suy giảm hoặc quá trình vận chuyển thông tin về vỏ não bị ngưng trệ. Người bị suy giảm trí nhớ thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin, hình thành ký ức mới hay tái hiện lại các sự việc đã xảy ra trong quá khứ. Tình trạng này có thể làm cho trí nhớ và khả năng tư duy kém dần theo thời gian, thậm chí làm tăng nguy cơ dẫn đến sa sút trí tuệ hoặc bệnh Alzheimer.

Nhiều người cho rằng, suy giảm trí nhớ là căn bệnh chỉ xảy ra ở người già. Tuy nhiên, một nghiên cứu được thực hiện trên hơn 18,500 người trong độ tuổi từ 18 đến 99 cho thấy, có đến 20% số người được khảo sát gặp vấn đề về trí nhớ. Trong đó, tỷ lệ gặp phải ở thanh niên là 14%, độ tuổi trung niên là 22% và người cao tuổi là 26%.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, đối với tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi, các yếu tố lối sống như căng thẳng, phải làm nhiều việc cùng lúc sẽ góp phần đáng kể gây khởi phát sớm của các vấn đề này.

Những dấu hiệu suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Các biểu hiện thường gặp của suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi bao gồm:

• Kém tập trung, thường xuyên lơ đãng trong công việc và học tập
• Hay quên mọi thứ, khó ghi nhớ một thông tin mới
• Giảm khả năng tư duy, khả năng nhìn nhận và đánh giá sự việc
• Rối loạn hành vi như nhắc đi nhắc lại một câu nói, diễn đạt vòng vo do quên từ
• Khó khăn trong việc nhận thức thời gian, địa điểm, vị trí của bản thân
• Tâm lý, cảm xúc thay đổi bất thường (dễ nóng giận, phiền muộn, thờ ơ,…)

Nguyên nhân giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi. Trong đó, nhiều nguyên nhân liên quan đến lối sống có thể được kiểm soát ngay từ khi còn trẻ.

Thiếu ngủ gây nên tình trạng trí nhớ kém ở người trẻ

Thiếu ngủ là nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ thường gặp nhất. Việc thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc có thể gây ảnh hưởng đến quá trình củng cố trí nhớ và lưu trữ thông tin ký ức tại vỏ não. Điều này khiến thông tin bị ngưng trệ dẫn đến mau quên. Ngoài ra, khi thiếu ngủ kéo dài và thường xuyên, bạn dễ cảm thấy mệt mỏi, tâm trạng thay đổi thất thường, đầu óc không tỉnh táo, từ đó gây ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ.

Làm việc quá sức

Phải làm quá nhiều việc cùng một lúc có thể khiến não bộ bị quá tải. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh giảm trí nhớ ở người trẻ. Các chuyên gia khuyên rằng, bạn nên tập trung làm tốt việc này rồi mới đến việc khác, đồng thời nên ghi lại các việc cần làm ra một quyển sổ rồi thực hiện tuần tự.

Căng thẳng, trầm cảm có thể là nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Người thường xuyên bị căng thẳng hoặc lo lắng sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc ghi nhớ những ký ức mới cũng như khơi gợi lại những ký ức cũ hơn người bình thường.

Ngoài ra, những dấu hiệu trầm cảm như buồn bã, mất tập trung hoặc giảm khoái cảm khi đạt được thành quả bạn từng mong ước, lâu dần sẽ góp phần gây nên tình trạng trí nhớ kém ở người trẻ tuổi.

Theo ước tính, cứ 3 giây lại có một người Việt bị suy giảm trí nhớ. Nếu không có biện pháp phòng ngừa và cải thiện đúng cách, khoảng 50% số người suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành sa sút trí tuệ chỉ 3 năm sau đó.

Suy giảm trí nhớ là gì?

Suy giảm trí nhớ (Dementia) là tình trạng kém dần của trí nhớ và nhận thức do sự suy thoái không ngừng của não bộ.

Ban đầu, người bệnh thường quên những việc mới vừa xảy ra (như không nhớ đã đóng cửa chưa, gửi email quên đính kèm file, quên cầm chìa khóa khi ra khỏi nhà…). Nhưng càng về sau, tình trạng sẽ càng dần trầm trọng khi người bệnh bị giảm hiệu suất làm việc, học tập, quên những người thân trong nhà, dễ đi lạc, khó khăn khi sinh hoạt hằng ngày và thậm chí là sa sút trí tuệ, Alzheimer’s.

Đối tượng nào dễ bị suy giảm trí nhớ?

Suy giảm trí nhớ là tình trạng thường gặp ở người cao tuổi, do các tế bào thần kinh thoái hóa dần theo thời gian. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng nhớ nhớ quên quên, đãng trí, hay mọi người vẫn gọi vui là “não cá vàng” đang dần trở nên trẻ hóa. 

Theo một thống kê do báo VnExpress thực hiện, có tới 83% độc giả dưới 45 tuổi than phiền về tình trạng suy giảm trí nhớ. Trong đó, khoảng 30% dưới 30 tuổi và 50% từ 30-45 tuổi. Với người trẻ, có 2 nhóm đối tượng thường gặp phải tình trạng giảm trí nhớ, hay quên là nhân viên văn phòng và phụ nữ sau sinh.

Theo PGS. TS. BSCKII Nguyễn Văn Liệu: “Trước đây, suy giảm trí nhớ là tình trạng gần như chỉ gặp ở người cao tuổi (do sự suy thoái tế bào thần kinh theo tuổi tác). Nhưng hiện nay, ngay cả những người trẻ tuổi cũng có biểu hiện của bệnh lý này. Thống kê cho thấy, có khoảng 20-30% người trẻ tuổi gặp vấn đề về trí nhớ, điển hình là nhân viên văn phòng, học sinh sinh viên, phụ nữ sau sinh…”

Dấu hiệu của suy giảm trí nhớ

Mỗi người có thể nhận biết được tình trạng suy giảm trí nhớ của mình thông qua một số biểu hiện như:

• Nói trước quên sau, hay quên vị trí để đồ đạc, các sự kiện, vấn đề nào đó hoặc thường xuyên lặp lại một nội dung câu chuyện (không nhớ đã từng nhắc trước đó).

• Khó ghi nhớ một thông tin, sự kiện, bài học mới.

• Thiếu tập trung, lơ đãng trong công việc và học tập 

• Thường xuyên thấy mệt mỏi, căng thẳng, stress, tâm trạng thay đổi thất thường, khó kiểm soát được hành vi. 

• Gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch, giải các câu đố hoặc phép tính liên quan đến con số.

• Lú lẫn khi nhận thức về các mốc thời gian, các mùa hoặc vị trí mình đang ở.

• Giảm khả năng phán đoán và ra quyết định.

Nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ

Tùy vào từng nhóm đối tượng mà nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ cũng có sự khác nhau:

Nguyên nhân suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

• Căng thẳng, stress, áp lực trong công việc, học tập sẽ khiến cơ thể sản sinh ra nhiều gốc tự do, chúng tấn công làm tổn thương, thậm chí chết các tế bào thần kinh và thoái hóa não bộ. Khi đó, trí nhớ sẽ giảm dần và các chức năng của não bộ cũng bị rối loạn.  

• Mất ngủ: khiến não bộ khó giải phóng được các “độc chất” và củng cố khả năng ghi nhớ dài hạn, dẫn đến tình trạng nhớ nhớ quên quên, chậm chạp trong sinh hoạt hằng ngày và giải quyết vấn đề kém.

• Chế độ dinh dưỡng nhiều đường và dầu mỡ cũng khiến não bộ dễ bị “ăn mòn”, làm giảm khả năng ghi nhớ.

Nguyên nhân suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi

• Thoái hóa thần kinh do tuổi tác: Não bộ có khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh và liên kết với nhau bởi 1000 tỷ khớp thần kinh (synap). Thế nhưng, sau tuổi 25, trung bình mỗi ngày có khoảng 3.000 tế bào thần kinh bị chết đi mà không có sự sinh sản thêm.

• Bệnh tật: suy giảm trí nhớ có thể là hệ lụy của một số bệnh lý như viêm não, chấn thương sọ não, đột quỵ, thiếu máu não… Càng lớn tuổi, nguy cơ đối mặt với các bệnh lý này càng tăng.

Nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ ở phụ nữ sau sinh

• Mất cân bằng nội tiết: trong 06 tháng cuối thai kỳ, nồng độ estrogen của phụ nữ sẽ tăng cao, và sau đó giảm dần trong 3 tháng cuối và tiếp tục giảm trong 3 tháng sau sinh. Sự rối loạn này có tác động mạnh mẽ lên não bộ, dẫn đến rối loạn hoạt động cơ bản của các tế bào thần kinh ở não, trong đó có các trung khu có chức năng ghi nhớ, xử lý thông tin. Do đó, chị em hay có hiện tượng “não cá vàng” sau khi sinh con.

• Trầm cảm, lo âu, mất ngủ: khi vừa phải đảm nhận vai trò làm mẹ, vừa phải chăm lo cuộc sống gia đình, nhiều chị em cảm thấy lo lắng, áp lực, khó ngủ về đêm. Nếu không nhận được sự chia sẻ từ chồng và gia đình, nhiều phụ nữ sẽ rơi vào trầm cảm, khiến trí nhớ ngày càng giảm sút.

Cơ thể thiếu chất dinh dưỡng: Sau giai đoạn vượt cạn, cơ thể phụ nữ dần suy yếu. Nếu không được bù đắp đủ các dưỡng chất cần thiết (đặc biệt là vi chất như sắt) sẽ gây thiếu máu, oxy không đủ để bơm lên não, là nguyên nhân suy giảm trí nhớ.

Thay đổi nội tiết, thường xuyên lo âu khiến phụ nữ sau sinh dễ bị giảm trí nhớ

Hậu quả của suy giảm trí nhớ

Tác hại của suy giảm trí nhớ sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống lẫn sức khỏe.

Suy giảm trí nhớ gây ảnh hưởng rất rõ ràng đến hiệu quả và chất lượng công việc do giảm khả năng tư duy, tập trung và xử lý công việc kém. Chứng quên trước quên sau thường dẫn đến nhiều sai sót không đáng có, đôi khi có thể ảnh hưởng đến tài sản và tính mạng.

Với nhóm HSSV, những áp lực bài vở – nhất là vào những mùa thi làm cho đầu óc các em giảm khả năng ghi nhớ và tiếp thu, ảnh hưởng lâu dài đến kết quả học tập.

Khoảng 50% số người suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành bệnh sa sút trí tuệ sau 3 năm với các biểu hiện như: giảm trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn vận động, mất khả năng nhận biết đồ vật…

Bệnh diễn tiến xấu dần và bệnh nhân sẽ mất dần khả năng tư duy cũng như tự chăm sóc cá nhân, cuối cùng dẫn đến tử vong. Không những gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, sa sút trí tuệ còn còn gây ảnh hưởng đến gia đình và toàn xã hội.

Theo các chuyên gia y tế, khoảng 10% trường hợp suy giảm trí nhớ sẽ chuyển thành Alzheimer dưới tác động của Amyloid Beta – một loại protein gây ra bệnh Alzheimer có nhiều ở người bị suy giảm trí nhớ.

Alzheimer là bệnh lý tiêu biểu nhất của sa sút trí tuệ (chiếm 70-80% trường hợp). Trung bình, người mắc bệnh Alzheimer tử vong sau khoảng 8-10 năm. Cho đến nay, bệnh Alzheimer không có cách cải thiện hoàn toàn mà chỉ có thể làm chậm tiến trình của căn bệnh này.

Quá trình suy giảm trí nhớ theo thời gian sẽ tiến triển thành bệnh lý sa sút trí tuệ, gây ra những tổn hại nghiêm trọng và rất khó phục hồi như như teo não, tổn thương chất trắng, sang thương mạch máu, giãn não thất trong MRI não.

Ở giai đoạn sớm của Parkinson, người bệnh thường gặp tình trạng mệt mỏi, giảm nhận thức, rối loạn chữ viết… Đây là bệnh lý do thoái hóa các tế bào thần kinh ở vùng chất đen làm giảm sản xuất các chất dẫn truyền và ảnh hưởng đến sự điều hòa hoạt động của cơ thể gây ra các triệu chứng điển hình như run, cứng cơ, chậm chạp và rối loạn tư thế.

Các biện pháp cải thiện suy giảm trí nhớ

Để cải thiện từ gốc suy giảm trí nhớ, người bệnh cần kết hợp nhiều khía cạnh như: điều trị các bệnh lý liên quan (nếu có), điều chỉnh các vấn đề tâm lý, thay đổi lối sống, dinh dưỡng khoa học, kiểm soát yếu tố nguy cơ. Trong đó, loại bỏ yếu tố nguy cơ có nghĩa rất quan trọng để kiểm soát bệnh tiến triển, lại có ý nghĩa phòng ngừa rất lớn.

Cần sắp xếp công việc, học tập khoa học, không ôm đồm. Cố gắng loại bỏ các áp lực, căng thẳng trong cuộc sống, giữ tinh thần lạc quan nhất có thể. Thường xuyên dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, ngủ đủ giấc để não bộ không làm việc quá sức. Thỉnh thoảng, có thể “tự thưởng” cho bản thân bằng một chuyến du lịch để giải tỏa các âu lo trong cuộc sống.

Để tình trạng suy giảm trí nhớ không đến sớm, cần thường xuyên duy trì các hoạt động ghi nhớ, tư duy của não. Các nghiên cứu khoa học đã cho thấy, những người làm việc trí óc thường xuyên thì sẽ giảm được 50% nguy cơ mắc bệnh Alzheimer so với những người ít phải tư duy.

Ngoài ra, để phòng tránh suy giảm trí nhớ, có thể thực hiện những hoạt động, trò chơi giúp động não như giải ô chữ, tính nhẩm, xếp hình, đọc sách. Các hình thức nghe nhạc, tham gia hoạt động xã hội, cộng đồng… cũng giúp tăng cường trí nhớ và duy trì sự năng động cho não bộ.

=> Các trò chơi vừa thư giãn vừa rèn luyện trí não

Chơi cờ là một cách để tăng tư duy, rèn trí nhớ cho mọi lứa tuổi

Bên cạnh việc rèn luyện tư duy, vận động thể chất cũng giúp máu lưu thông đến não bộ tốt hơn, giúp tinh thần thư thái và tăng cường trí nhớ. Mỗi người nên dành ít nhất 30 phút/ngày để thực hiện các bài tập phù hợp như đi bộ, bơi lội, đạp xe, yoga…

Xây dựng chế độ dinh dưỡng đủ chất, đa dạng là điều quan trọng để cải thiện trí nhớ. Trong đó, não bộ cần đủ lượng protein, vitamin và khoáng chất nhất định để hoạt động và phát triển. Những người không nhận được đủ lượng vitamin B1 từ chế độ ăn uống có thể bị rối loạn thần kinh dẫn đến mất trí nhớ ngắn hạn và dài hạn. Cần bổ sung đủ lượng thiamine (B1) trong ngày, tối đa 1,2 mg cho người lớn (nam là 1,4 mg, nữ là 1 mg).

Riêng với phụ nữ mang thai và sau sinh, cần được bổ sung đầy đủ chất sắt theo hướng dẫn của bác sĩ.

Gốc tự do là nguyên nhân hàng đầu khiến các tế bào thần kinh tổn thương và nhanh thoái hóa. Các nghiên cứu đã chứng minh, việc bổ sung các chống gốc tự do thiên nhiên có tác dụng ngăn chặn những đợt tấn công của độc chất này lên các tế bào thần kinh, phục hồi các chức năng của não, từ đó giúp cải thiện trí nhớ.

PGS. TS. BSCKII Nguyễn Văn Liệu cho biết: “Để tăng “sức bền” cho trí nhớ, cần đẩy lùi các gốc tự do. Sử dụng tinh chất Blueberry và Ginkgo Biloba đang trở thành xu hướng hiện nay. Các nghiên cứu tại Mỹ cho thấy, các hoạt chất có trong Blueberry và Ginkgo Biloba có thể làm vô hiệu hóa các gốc tự do, tăng cường các kết nối thần kinh, kích thích sự tái tạo, dẫn truyền các tế bào thần kinh và tăng cường hoạt động não. Qua đó vừa bảo vệ, vừa nuôi dưỡng tế bào não để duy trì một trí nhớ bền bỉ, minh mẫn.”

Nghiên cứu lâm sàng được thực hiện tại Đại học Cincinati, Hoa Kỳ chỉ ra, Blueberry giúp cải thiện rõ rệt khả năng ghi nhớ sau 12 tuần sử dụng.

Xem video: Cơ chế trung hòa gốc tự do, cải thiện trí nhớ của Blueberry

Hoàng Hoa