Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học

Sau đây, mời quý thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo mẫu Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học được chúng tôi tổng hợp và đăng tải ngay sau đây.

Tài liệu bao gồm 2 mẫu sáng kiến kinh nghiệm môn Tin học. Hy vọng với các tài liệu này, sẽ giúp quý thầy cô, các cấp cán bộ quản lý phần nào đạt hiệu quả hơn trong giảng dạy và công tác. Sau đây là nội dung chi tiết, mời các bạn đọc giả cùng tham khảo và tải tài liệu tại đây.

Sáng kiến kinh nghiệm:
Một số biện pháp dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học

I. Phần mở đầu

I. 1 Lí do chọn đề tài

a. Lý do khách quan

Ngày nay với sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ nói chung, của ngành Tin học nói riêng, với những tính năng ưu việt. Đây được coi là một phần không thể thiếu được của nhiều ngành trong cuộc sống xây dựng và phát triển xã hội, mà Đảng và Nhà nước đã xác định rõ, ý nghĩa và tầm quan trọng của tin học và CNTT, truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy mạnh của ứng dụng CNTT. Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu CNH – HĐH, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta nói riêng và thế giới nói chung.

Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Ngành giáo dục đã đưa môn Tin học vào trong nhà trường và ngay từ bậc Tiểu học, học sinh được tiếp xúc với môn Tin học để làm quen dần với lĩnh vực CNTT, tạo nền móng cơ sở ban đầu để học những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo.

Môn Tin học ở bậc Tiểu học bước đầu giúp học sinh làm quen với một số kiến thức ban đầu về CNTT như; Một số bộ phận của máy tính, một số thuật ngữ thường dùng, rèn luyện một số kỹ năng sử dụng máy tính, …

Hình thành cho học sinh một số phẩm chất và năng lực cần thiết cho học sinh như:

Góp phần hình thành và phát triển tư duy thuật giải.

Bước đầu hình thành năng lực tổ chức và xử lý thông tin.

Có ý thức thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập, lao động xã hội hiện đại.

Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính.

Bước đầu hiểu khả năng ứng dụng CNTT trong học tập.

Có ý thức tìm hiểu CNTT trong các hoạt động xã hội.

Phần mềm soạn thảo văn bản (Word); Học sinh ứng dụng từ các môn học Tập Làm Văn để trình bày đoạn văn bản sao cho phù hợp, đúng cách. Ứng dụng soạn thảo văn bản để soạn thảo, giải những bài toán đã học ở bậc Tiểu học.

Phần mềm học vẽ (Paint); Học sinh ứng dụng môn Mỹ thuật, học được từ môn Mỹ Thuật để vẽ những hình ảnh sao cho sinh động, hài hoà thẩm mĩ.

Trường Tiểu học …………. đã đạt chuẩn quốc gia mức độ I và đang ra sức phấn đấu xây dựng trường lên mức độ II, các danh hiệu học sinh giỏi cấp huyện cấp tỉnh ngày càng cao. Các thầy cô giáo đã và đang tự hào về thành tích dạy tốt và có được những thế hệ học trò giỏi và thành đạt là niềm vinh dự, tự hào. Hạnh phúc nhất trong cuộc đời giáo viên là đào tạo được những học sinh giỏi. Cá nhân tôi với nhiều năm nay được dạy ở mái trường TH …………. tôi luôn tâm đắc điều này. Song tôi cũng cho rằng, người thầy cũng sẽ tìm được niềm vui cũng như vị thế của mình khi chú trọng đến việc làm thế nào để giúp các em học sinh có thể tiếp thu được bài và học tập tốt hơn. Là một giáo viên Tin học tôi đã luôn chứng kiến cảnh học sinh chưa biết về máy tính, chưa hiểu về cách sử dụng máy tính, bên cạnh các em chăm ngoan học tốt, vẫn có khá nhiều em gặp khó khăn trong việc học môn Tin học. Đặc biệt là học sinh khối lớp 3 TH …………., nhiều em chưa biết về máy tính, chưa biết máy tính hoạt động như thế nào, và làm thế nào để thao tác được với máy tính, vì vậy tôi mạnh dạn chia sẽ một số ý kiến , suy nghĩ của mình qua sáng kiến: “Một số biện pháp dạy tốt môn Tin học tiểu học”

b. Lý do chủ quan

Môn tin học là môn học mới trong chương trình Tiểu học. Mục tiêu của môn Tin học là nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức kỹ năng cơ bản về máy tính, là tiền đề để các em tiếp tục học lên bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông. Trong dạy học, việc truyền thụ được kiến thức giúp cho người học lĩnh hội được kiến thức một cách linh hoạt, sáng tạo, học sinh có thể trao đổi thông tin với giáo viên thì người giáo viên cũng phải tìm tòi, khám phá ra mọi kỹ năng nhằm giúp cho việc dạy học đạt kết quả cao. Vì vậy trong quá trình thực tế giảng dạy nhiều năm với sự trăn trở, tôi đã đi đến chọn đề tài này. Nhằm giúp các em có một buổi học thật là lý thú và bổ ích.

I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

Làm rõ thực trạng, khả năng tiếp thu bài của học sinh để rút ra bài học kinh nghiệm.

Để thực hiện tốt đề tài nghiên cứu này cần phải thực hiện các nhiệm vụ sau:

Nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn về việc dạy môn Tin học.

Thao giảng, dạy thử nghiệm.

Trao đổi, rút kinh nghiệm.

Hướng dẫn học sinh thực hành.

Kiểm tra, đánh giá kết quả.

I.3. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài xoay quanh đề tài nghiên cứu về việc dạy và học môn tin học. Song đối tượng nghiên cứu điển hình mà tôi đã mạnh dạn áp dụng đề tài này là học sinh khối lớp 3. Trường TH …………..

I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Học sinh khối lớp 3 trường Tiểu học …………. xã Quảng Điền huyện Krông Ana tỉnh Đắk Lắk.

I.5. Phương pháp nghiên cứu

a. Phương pháp quan sát: Người thực hiện đề tài tự tìm tòi nghiên cứu, tiến hành dự giờ thăm lớp của đồng nghiệp.

b. Phương pháp trao đổi, thảo luận: Trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.

c. Phương pháp kiểm tra đánh giá: Giáo viên ra câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra khả năng tiếp thu nội dung bài của học sinh.

d. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Thông qua các sản phẩm làm ra của học sinh như bài tập, bài kiểm tra của học sinh nhằm để phân tích, đánh giá sản phẩm và nhận định đưa kết luận đúng khi dạy học.

II. Phần nội dung

II.1 Cơ sở lí luận

+ Thông tư số 14/2002/TT-BGD&ĐT ngày 1/4/2002 về việc hướng dẫn quán triệt chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông.

+ Chỉ thị 29/CT của Trung Ương Đảng về việc đưa CNTT vào nhà trường.

+ Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TTg ngày 9/12/2000 về việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng CNTT vào dạy và học.

Mục đích của việc ứng dụng CNTT vào nhà trường nói chung và trường tiểu học nói riêng là sử dụng CNTT như một công cụ lao động trí tuệ, giúp lãnh đạo các nhà trường nâng cao chất lượng quản lí nhà trường; giúp các thầy giáo, cô giáo nâng cao chất lượng dạy học; trang bị cho HS kiến thức về CNTT, HS sử dụng máy tính như một công cụ học tập nhằm nâng cao chất lượng học tập; góp phần rèn luyện HS một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kì hiện đại hoá.

II.2. Thực trạng

Trong các hoạt động dạy học môn Tin học ở các trường Tiểu học hiện nay, thì người giáo viên ít được đào tạo chuyên môn nghiệp vụ về sư phạm Tin học Tiểu học và học sinh mới được tiếp xúc về máy vi tính.

Do đó người giáo viên cần phải không ngừng tìm tòi khám phá, khai thác, xây dựng hoạt động, vận dụng, sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học trong các giờ học sao cho phù hợp với từng kiểu bài, từng đối tượng học sinh, xây dựng cho học sinh một hướng tư duy chủ động, sáng tạo. Giáo viên phải có sự học tập, sự say mê cùng với lòng quyết tâm cao mới có thể đạt được yêu cầu của công việc, bởi vì học sinh ít khi được tiếp xúc với máy tính. Vì vậy, với chuyên đề này tôi đưa ra những suy nghĩ của mình với mong muốn góp phần trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ học tập lẫn nhau để cùng tiến bộ. Đó cũng là nội dung, mục đích hướng tới của sáng kiến kinh nghiệm này.

Tin học là ngành nghiên cứu về việc tự động hóa xử lý thông tin bởi một hệ thống máy tính cụ thể hoặc trừu tượng. Với cách hiểu hiện nay, tin học bao hàm tất cả các nghiên cứu và kỹ thuật có liên quan đến việc xử lý thông tin. Trong nghĩa thông dụng, tin học còn có thể bao hàm cả những gì liên quan đến các thiết bị máy tính hay các ứng dụng tin học văn phòng.

a. Thuận lợi – Khó khăn

* Thuận lợi

Tuy môn Tin học là một môn mới và là môn học tự chọn nhưng nhà trường đã tạo điều kiện để học sinh có thể học từ khối lớp 3, mua sắm máy móc và trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học đầy đủ.

Giáo viên được đào tạo những kiến thức cơ bản về Tin học để đáp ứng yêu cầu cho dạy và học môn Tin học trong bậc Tiểu học.

Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám phá những lĩnh vực mới nên học sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành.

* Khó khăn

Trường Tiểu học …………. đã có một phòng máy vi tính để cho học sinh thực hành, nhưng số lượng học sinh nhiều. Vì vậy cũng gây một số khó khăn cho việc thực hành trên máy của học sinh.

Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc Tiểu học, nên chương trình và sự phân phối chương trình bước đầu chưa có sự thống nhất và đang hoàn chỉnh.

Qua kiểm tra khảo sát chất lượng đầu năm, học sinh lớp 3A trường TH …………., nhiều em chưa được nhìn thấy máy tính, chưa biết máy tính hoạt động như thế nào, và làm thế nào để thao tác được với máy tính.

b. Thành công – hạn chế

* Thành công

Nắm được kiến thức kỹ năng của học sinh để có biện pháp bồi dưỡng và hỗ trự cho học sinh.

Giáo dục được ý thức học tập của học sinh.

Giúp học sinh có kiến thức về máy tính, thao tác nhanh nhẹn.

Học sinh được thực hành nhiều giúp các em linh hoạt và sáng tạo trong giờ học.

Học sinh hứng thú tham gia vào tiết học, tiết ôn tập. Tạo không khí học tập sôi nổi, tích cực, nâng cao tinh thần đoàn kết… Các tiết học không còn nặng nề.

* Hạn chế

Bên cạnh những kết quả tích cực như trên, vẫn còn những tồn tại nhất định, cụ thể là:

Nhiều học sinh chưa biết nhiều về máy tính, chưa nắm được các thao tác trên máy tính như thế nào nên khi áp dụng vào thực hành còn lúng túng.

c. Mặt mạnh – mặt yếu

* Mặt mạnh

Tăng cường động cơ học tập, làm nảy sinh những hứng thú mới. Kích thích sự nghiên cứu, suy nghĩ, tư duy, và cách giải quyết vấn đề nhanh gọn.

Tạo không khí thỏa mái, bài học diễn ra sôi nổi hào hứng hơn.

* Mặt yếu

Một số học sinh còn chưa nắm chắc kiến thức về kỹ năng thực hành.

d. Nguyên nhân

Ảnh hưởng của phương pháp dạy truyền thống.

Kinh nghiệm dạy học của giáo viên chưa nhiều.

Vấn đề kinh nghiệm trong dạy học là vấn đề tạo nên sự thành công, mang lại chất lượng giáo dục cao. Đòi hỏi phải có thâm niên dạy học nhiều.

e. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra

Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng nhằm nhận biết khả năng nhận biết của học sinh, để từ đó giáo viên căn cứ vào thực tế để có những biện pháp điều chỉnh cho phù hợp với phương pháp cũng như đối tượng học sinh.

Việc ra các câu hỏi kiểm tra kiến thức cho học sinh là khâu quan trọng nhất, câu hỏi phải rỏ ràng, thực tế, phù hợp với môn học và với trình độ của học sinh nhưng yêu cầu phải rộng, phải đa dạng để phát huy tính sang tạo và am hiểu của học sinh.

Qua kiểm tra khảo sát chất lượng đầu năm, học sinh lớp 3A trường TH …………. nhiều em chưa được nhìn thấy máy tính, chưa biết máy tính hoạt động như thế nào, và làm thế nào để thao tác được với máy tính.

Bảng 1: Khảo sát chất lượng đầu năm học sinh lớp 3A Trường TH ………….

II.3. Giải pháp, biện pháp

a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp

* Giải pháp

Phương pháp dễ sử dụng nhưng lại mang tính khoa học rất cao và công phu trong khâu soạn thảo vì nó là một phương pháp phức tạp về mặt lí thuyết. Do vậy giáo viên phải nắm được một lượng kiến thức rộng, giáo viên phải thường xuyên, học hỏi trao dồi khiến thức.

Thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề, tập huấn kỹ năng đặt câu hỏi, ra đề làm sao có tính thống nhất.

Không có phương pháp nào là vạn năng, do vậy người giáo viên phải biết sáng tạo, vận dụng linh hoạt, thâm nhập tâm lí học sinh, từ đó đưa ra những biện pháp hữu hiệu nhất. Phương pháp nào đi chăng nữa thì kết quả mong muốn cuối cùng là làm sao cho học sinh nắm được, nắm chắc các kiến thức mà giáo viên truyền thụ.

* Biện pháp

+ Biện pháp giáo dục ý thức học tập cho học sinh.

Giáo viên phải giáo dục ý thức học tập của học sinh ở bộ môn mình, tạo cho học sinh sự hứng thú trong học tập bộ môn từ đó sẽ giúp cho học sinh có ý thức vươn lên. Trong mỗi tiết dạy giáo viên nên liên hệ nhiều kiến thức vào thực tế để học sinh thấy được ứng dụng CNTT và tầm quan trọng của môn Tin học trong thực tiễn và tương lai sau này.

Phải tạo cho không khí lớp học thoải mái nhẹ nhàng, giáo viên phải làm cho học sinh thương yêu, tôn trọng mình. Giáo viên không nên dùng biện pháp mạnh khi học sinh không chép bài vì làm như thế học sinh sẽ không thu hoạch được gì.

Động viên đúng mức đối với học sinh chưa hoặc không làm bài tập, cho dù các em làm dù sai, trên cơ sở đó giáo viên có thể chỉ ra chỗ sai, chỗ thiếu cho từng học sinh. Bên cạnh đó khen ngợi, khích lệ kịp thời đối với từng học sinh, giáo viên phải làm cho học sinh có lòng tin vào bản thân mình.

+ Biện pháp hướng dẫn học sinh quan sát kết hợp với thực hành.

Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình học Tin học, phải xác định rõ cho học sinh nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các bộ phận đó bằng cách cho học sinh quan sát ngay trong giờ giảng lý thuyết

b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.

Nội dung bài học phải đầy đủ, có tính thống nhất cao, phải đảm bảo tính tương tác giữa giáo viên và học sinh, lý thuyết đi đôi với thực hành. Phải có hình ảnh minh họa cụ thể để sau khi học xong học sinh có thể nắm bắt được hình ảnh thực tế.

Ví dụ: Bài làm quen với máy tính

Khi giáo viên giới thiệu bộ phận con chuột, giáo viên phải mô tả con chuột, có mấy loại chuột, trên thân chuột có những phím nào, chức năng của phím đó, tay đặt lên con chuột đó như thế nào.

Học sinh quan sát con chuột rồi quan sát thao tác khi sử dụng chuột trong quá trình học tập. Biết kết hợp giữa giờ lý thuyết và thực hành sao cho phù hợp, không nên xem nhẹ giờ dạy lý thuyết thì mới thực hành tốt được cũng như khi học sinh thực hành tốt thì sẽ hiểu sâu hơn về lý thuyết.

Dựa trên khảo sát chất lượng đầu năm tôi đã dùng các biện pháp để kèm cặp giúp đỡ các em học sinh lớp 3A Trường TH ………….. Đa số các em đã biết cách thao tác với máy tính, tắt – mở máy tính. Nhưng vẫn còn một số em thao tác con chậm, chưa biết thao tác. Nên kết quả kiểm tra giữa kỳ I như sau:

………..

Mời các bạn tải file tài liệu để xem thêm nội dung chi tiết