Soạn bài Ca Huế trên sông Hương của Hà Ánh Minh

Soạn bài Ca Huế trên sông Hương trong Ngữ văn lớp 7 tập 2 là tài liệu hữu ích mà Tài Liệu Học Thi muốn giới thiệu đến các bạn đọc cùng tham khảo.

Tài liệu giúp các bạn trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa Ngữ 7 tập 2 trang 103 đến 104. Ngoài ra để xem thêm các bài soạn khác, mời các bạn truy cập vào tài liệu Soạn văn 7 Ca Huế trên sông Hương.

Soạn văn Ca Huế trên sông Hương đầy đủ

I. Đôi nét về tác phẩm

1. Xuất xứ:

– “Ca Huế trên sông Hương” của tác giả Hà Minh Ánh, được đăng trên báo “Người Hà Nội”.

2. Bố cục:

– Phần 1 (từ đầu đến “lý hoài nam”): Giới thiệu về Huế – cái nôi của những làn điệu dân ca

– Phần 2 (còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.

3. Nội dung:

– “Ca Huế trên sông Hương” là bài bút kí của Hà Ánh Minh, nội dung ghi chép lại một trong những nét đẹp văn hoá truyền thống ở cố đô Huế là ca Huế. Bài văn vừa giới thiệu về nguồn gốc những làn điệu dân ca Huế vừa tả cảnh nghe ca Huế trong một đêm trăng. Thông qua sự phong phú, đa dạng của các làn điệu dân ca, tác giả ca ngợi vẻ đẹp tinh thần đằm thắm, thiết tha của con người xứ Huế.

– Qua bài viết, tác giả đã thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về ca Huế và bày tỏ tình cảm yêu mến trân trọng dành cho ca Huế. Ca Huế thanh tao, lịch sự, nhã nhặn sang trọng và duyên dáng. Chính vì thế, nghe Ca Huế trên sông Hương cũng là một thú vui tao nhã.

4. Nghệ thuật:

– Văn bản sử dụng nghệ thuật miêu tả và biểu cảm rất đặc sắc. Những hình ảnh chân thực, những nét chấm phá giàu khả năng gợi tả đã góp phần làm nổi bật bức tranh sinh hoạt văn hoá đặc sắc của con người xứ Huế. Ca Huế là sự giao hoà giữa dòng nhạc cung đình sang trọng, thanh nhã và dòng nhạc dân gian hồn nhiên, duyên dáng. Sự giao hoà đó thể, hiện ở nội dung và hình thức, trong cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang phục.

– Tác giả sử dụng rộng rãi nghệ thuật so sánh, liệt kê, sử dụng động từ, tính từ, hình ảnh đặc sắc làm nổi bật hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình cũng như nét sinh hoạt văn hoá thanh lịch, tinh tế, đậm đà bản sắc dân tộc.

II. Đọc – Hiểu văn bản

1. Vẻ đẹp và nguồn gốc của ca Huế

a. Vẻ đẹp của ca Huế:

– Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò, hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm, chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã, hò giã gạo, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung náo nức nồng hậu tình người. Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện… gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh.

– Ngoài ra còn có các điệu lý như: lý con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam.

– Trong khoang thuyền dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, có đàn bầu, sáo và cặp sanh để gõ nhịp.

– Bốn nhạc khúc lưu thuỷ, kim tiền, xuân phong, long hổ du dương, trầm bổng, réo rắt, các ngón đàn trau chuốt. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.

– Những khúc điệu Nam nghe buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như: nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. Cũng có bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc phá phách điệu Nam không vui, không buồn,…

– Mỗi câu hò Huế dù ngắn hay dài đều được gửi gắm một ý tình trọn vẹn. Từ ngữ địa phương được dùng nhuần nhuyễn và phổ biến, nhất là trong các câu hò đối đáp tri thức, ngôn ngữ được thể hiện thật tài ba, phong phú.

– Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.

– Thể điệu ca Huế có sôi nổi tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán. Lời ca thong thả, trang trọng, trong sáng gợi lên tình người, tình đất nước, trai hiền gái lịch.

=> Ca Huế có những giá trị nổi bật là sự phong phú, đa dạng về làn điệu nhạc cụ, nhạc khúc và sâu sắc, thấm thía về tình cảm.

– Ca Huế mang những nét đặc trưng của đất và người xứ Huế.

b. Nguồn gốc của ca Huế

– Ca Huế được hình thành từ sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình. Sự kết hợp giữa ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình đem lại cho ca Huế nét đặc sắc riêng thể hiện ở nội dung và hình thức, trong cách biểu diễn của ca nhi, nhạc công và trang phục,…

– Đặc điểm nổi bật của ca nhạc dân gian là các làn điệu dân ca, những điệu hò, điệu lý thường phản ánh sinh động các cung bậc tình cảm vui buồn của con người. Còn nhạc cung đình là nhạc dùng trong những buổi lễ tôn nghiêm của vua chúa hoặc nơi tông miếu thiêng liêng nên thường có sắc thái trang trọng, uy nghi.

2. Cảnh ca Huế trên sông Hương

* Khung cảnh thiên nhiên:

– Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa. Màn sương dày dần lên, cảnh vật mờ đi trong một màu trắng đục.

– Trăng lên. Gió mơn man dìu dịu. Dòng sông trăng gợn sóng.

– Đêm đã về khuya. Xa xa bờ bên kia Thiên Mụ hiện ra mờ ảo, ngọn tháp Phước Duyên dát ánh trăng vàng.

* Khung cảnh trên thuyền:

– Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam. Các ca công mặc áo dài, đội khăn xếp, khăn đóng.

– Các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam nghe buồn man mác thương cảm, bi ai, vương vấn…

– Bừng lên những âm thanh của đàn hoà tấu, du dương, trầm bổng, réo rắt mở đầu đêm ca Huế… các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả,…

– Tiếng gà gáy bên làng Thọ Cương, cùng tiếng chuông chùa Thiên Mụ gọi năm canh.

– Tác giả sử dụng nghệ thuật so sánh, liệt kê, các động từ, tính từ, hình ảnh đặc sắc để vẽ lên khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình và nét sinh hoạt văn hoá thanh lịch, tinh tế, đậm đà bản sắc dân tộc của xứ Huế.

– Xen vào những câu văn miêu tả là những câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả khi nghe các làn điệu dân ca Huế. Những ngón đàn điêu luyện, những giọng ca ngọt ngào, da diết mang đậm chất Huế đã làm rung động lòng người.

– Cuối bài văn, tác giả muốn bạn đọc cảm nhận được sự huyền diệu của ca Huế trên sông Hương. Ca Huế khiến người nghe quên cả không gian, thời gian, đắm mình trong trạng thái lâng lâng, xao xuyến khó tả. Ca Huế hướng tâm hồn ta đến những vẻ đẹp của đời sống tinh thần con người xứ Huế. Ca Huế mãi mãi hấp dẫn chúng ta bởi vẻ đẹp bí ẩn, hấp dẫn của nó… Không gian như lắng đọng. Thời gian như ngừng lại. Con gái Huế nội tâm thật phong phú và âm thầm, kín đáo, sâu thẳm.

– Nghe ca Huế để hiểu thêm, yêu thêm xứ Huế cũng là yêu thêm đất nước mình. Bởi thế đó là thú vui thanh tao, lịch sự.

Soạn văn Ca Huế trên sông Hương ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi trong sgk

Câu 1 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

– Một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế:

+ Huế là cố đô cũ ghi nhiều dấu ấn lịch sử: triều Tây Sơn, triều Nguyễn.

+ Huế có nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng: Đại Nội, lăng tẩm các vua Nguyễn.

+ Huế là xứ sở của thơ và mộng, cảnh thiên nhiên đẹp, trữ tình: sông Hương, núi Ngự…

+ Huế còn nổi tiếng với những giá trị văn hóa đa dạng, độc đáo mà ca Huế là một trong số đó.

Câu 2 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

– Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện…

– Các điệu hát: lý con sáo, lý hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.

– Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tỳ bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

Câu 3 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

– Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử.

– Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình và nhạc cụ.

– Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là nét lãng mạn, thơ mộng.

Câu 4 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

a. Ca Huế hình thành từ nhạc dân gian và nhạc cung đình.

b. Các làn điệu ca Huế sôi nổi, tươi vui vì có nguồn gốc từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi ảnh hưởng từ nhạc cung đình.

c. Nghe ca Huế là một thú vui tao nhã vì:

+ Ca Huế làm giàu tâm hồn con người, hướng tâm hồn đến những vẻ đẹp của tình người xứ Huế.

+ Ca Huế sang trọng, tao nhã, duyên dáng từ nội dung đến hình thức, từ cách biểu diễn đến hình thức, từ ca công đến nhạc công, từ giọng ca đến cách trang điểm, ăn mặc.

+ Ca Huế là một nét đẹp trong bản sắc xứ Huế, là điệu tâm hồn của người Huế.

II. Luyện tập

• Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.
• Dân ca Phú Thọ: Đố hoa
• Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
• Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
• Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
• Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.
• Dân ca Nghệ An: Ví dặm.
• Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.
• Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.
• Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,…