Soạn bài Cáo bệnh, bảo mọi người

Tác phẩm Cáo bệnh, bảo mọi người của Thiền sư Mãn Giác sẽ được hướng dẫn đọc thêm trong chương trình Ngữ Văn lớp 10.

Hôm nay, Tài Liệu Học Thi sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 10: Cáo bệnh, bảo mọi người, giúp các bạn học sinh chuẩn bị bài.

Soạn bài Cáo bệnh, bảo mọi người

I. Tác giả

– Thiền sư Mãn Giác (1052 – 1096) tên là Lý Trường, người làng An Cách.

– Thuở nhỏ, ông được vào hầu Thái tử Kiền Đức (Lý Nhân Tông sau này), được Thái hậu rất trọng.

– Khi Kiền Đức lên ngôi, ông được ban hiệu Hoài Tín, gọi là Hoài Tín trưởng lão, được mời vào chùa Giáo Nguyên trong cung.

– Mãn Giác là tên thụy do vua ban tặng sau khi ông mất.

II. Tác phẩm

1. Thể loại

– Kệ là thể văn Phật giáo, dùng để truyền bá giáo lý Phật pháp.

– Thường được viết bằng văn vần.

– Nhiều bài kệ có giá trị văn chương như các bài thơ ca.

– Bài kệ của thiền sư Mãn Giác vốn không có nhan đề, tên Cáo tật thị chúng là do người đời sau đặt.

2. Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1: Bốn câu thơ đầu: Quy luật của tự nhiên và cuộc sống.
• Phần 2. Hai câu thơ cuối: Quan niệm nhân sinh của tác giả.

III. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hai câu thơ đầu nói lên quy luật nào của tự nhiên? (Quy luật vận động? Quy luật tuần hoàn? Quy luật sinh trưởng?) Nếu đảo vị trí câu thơ thứ hai lên câu đầu thì ý thơ khác nhau như thế nào? Đảo như thế, trong những quy luật trên, quy luật nào giữ nguyên, quy luật nào bị ảnh hưởng, vì sao?

• Hai câu thơ đầu diễn tả quy luật sinh trưởng của tự nhiên: Xuân đi thì hoa tàn, xuân tới thì hoa nở. Mọi vật đều có sự sinh trưởng, phát triển.
• Nếu đảo ngược vị trí câu thơ thứ hai lên đầu thì câu thơ sẽ thể hiện quy luật tuần hoàn: xuân qua rồi xuân tới, hoa rụng rồi hoa toàn.

Câu 2. Câu thơ 3 và 4 nói lên quy luật gì trong cuộc sống của con người? Anh (chị) cảm nhận như thế nào về tâm trạng của tác giả qua hai câu thơ này? (Thản nhiên? Nuối tiếc? Xót xa?) Nguyên nhân dẫn đến tâm trạng ấy?

• Câu 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của đời người. Thời gian trôi qua cũng là lúc con người già đi.
• Tâm trạng nhà thơ: nuối tiếc, xót xa bởi thời gian của vũ trụ thì vô thuỷ vô chung nhưng thời gian của đời người thì hữu hạn.

Câu 3. Hai câu cuối có phải là thơ tả thiên nhiên không? Câu thơ đầu khẳng định “Xuân qua trăm hoa rụng” vậy mà hai câu cuối lại nói xuân tàn vẫn nở cành mai. Như thế có mâu thuẫn không? Vì sao? Cảm nhận của anh (chị) về hình tượng cành mai trong câu thơ cuối?

– Hai câu cuối không chỉ tả thiên nhiên. Qua hình ảnh thiên nhiên, tác giả gửi gắm một triết lí trong Phật giáo: Khi con người đã hiểu được chân lí và quy luật sẽ vượt lên trên cả lẽ sinh diệt thông thường. Thiền sư trở về với cõi vĩnh hằng, giống như nhành mai kia cứ tươi bất kể xuân tàn. Với cách lí giải này thì không có sự mâu thuẫn trong bài kệ.

– Hình tượng cành mai: Hoa mai tượng trưng cho vẻ đẹp cốt cách thanh cao, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, thử thách và sự sống bất diệt của con người.

Câu 4. Qua bài kệ, anh (chị) hãy làm sáng tỏ lòng yêu đời và cái nhìn lạc quan của tác giả.

– Cái nhìn lạc quan được thể hiện qua: Các hình tượng thiên nhiên mang vẻ đẹp tươi tắn, gợi lên sự cảm nhận về sự sống sinh sôi và bất diệt.

– Lời kệ được viết khi nhà thơ đau bệnh nhưng nó vẫn toát lên sự lạc quan, yêu đời.