Soạn bài Lục Vân Tiên gặp nạn

Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” được học trong chương trình Ngữ Văn lớp 9 đã nói lên sự đối lập giữa thiện và ác, giữa nhân cách cao cả và toan tính thấp hèn. Đồng thời qua đó thể hiện được niềm tin của tác giả với phẩm chất của nhân dân lao động.

Tài Liệu Học Thi xin giới thiệu bài Soạn văn 9: Lục Vân Tiên gặp nạn, kính mời bạn đọc cùng tham khảo chi tiết dưới đây.

Soạn văn Lục Vân Tiên gặp nạn chi tiết

I. Tác giả

– Nguyễn Đình Chiểu (1822 – 1888), tục gọi là Đồ Chiểu, sinh tại quê mẹ ở làng Tân Thới, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh), quê cha ở xã Bồ Điền, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế.

– Ông thi đỗ tú tài năm 21 tuổi (1843), nhưng 6 năm sau (1849) ông bị mù.

– Sau đó, ông về Gia Định dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho nhân dân.

– Trong giai đoạn thực dân Pháp xâm lược Nam Kỳ, ông tích cực tham gia phong trào kháng chiến cùng các vị lãnh tụ như bàn bạc việc đánh giặc hay sáng tác văn học để khích lệ tinh thần nhân dân. – Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc. Khi Nam Kỳ bị giặc chiếm, ông về sống ở Ba Tri (Bến Tre).

– Các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu chủ yếu truyền bá đạo lý làm người và cổ vũ tinh thần yêu nước.

– Một số tác phẩm nổi tiếng: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ – Hà Mậu, Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Thơ điếu Trương Định…

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

– “Truyện Lục Vân Tiên” được sáng tác vào khoảng đầu những năm năm mươi của thế kỉ XIX.

– Truyện được lưu truyền rộng rãi dưới hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian như “kể thơ”, “nói thơ Vân Tiên”, “hát Vân Tiên” ở Nam Kì và Nam Trung Kì.

2. Thể loại

– Truyện thơ Nôm

– Có nhiều văn bản khác nhau, nhưng văn bản thường dùng hiện nay có 2082 câu thơ.

3. Vị trí đoạn trích

– Đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn” nằm ở phần thứ hai của truyện.

– Nội dung: Vân Tiên đang bơ vơ nơi đất khách quê người thì gặp Trịnh Hâm đang trên đường trở về. Vốn có lòng đố kỵ, Trịnh Hâm ra tay hãm hại Lục Vân Tiên.

4. Bố cục đoạn trích

Gồm 2 phần:

– Phần 1: Từ đầu đến “Đều thương họ Lục xót xa tấm lòng”. Lục Vân Tiên bị Trịnh Hâm hãm hại.

– Phần 2. Còn lại. Lục Vân Tiên được giao long giúp, rồi được Ngư ông cưu mang.

III. Đọc – hiểu văn bản

1. Lục Vân Tiên bị Trịnh Hâm hãm hại

– Hoàn cảnh của Lục Vân Tiên: mù lòa, bơ vơ nơi đất khách quê người.

– Hoàn cảnh thực hiện hành động: Trịnh Hâm nhân lúc đêm khuya lặng lẽ, trời tối để ra tay.

– Nguyên nhân: vốn ghen ghét, đố kỵ với tài năng của Lục Vân Tiên từ trước.

– Diễn biến: Xô Lục Vân Tiên xuống sông, giả vờ hô hào để mọi người tỉnh dậy cứu.

=> Trịnh Hâm mưu hại Lục Vân Tiên nhưng lại mượn danh nghĩa giúp đỡ. Như vậy, người đọc có thể thấy được sự độc ác đã thấm vào máu thịt của con người này.

2. Lục Vân Tiên được giao long giúp, rồi được Ngư ông cưu mang

– Vân Tiên rơi xuống nước nhưng không chết mà được Giao lòng dìu vào, lại được Ngư ông giúp đỡ.

– Hành động: Cả nhà lo lắng, cứu chữa cho Vân Tiên “Hối con vầy lửa một giờ/Ông hơ bụng dạ, mu hơ mặt mày”. Sự tận tình, chu đáo của gia đình Ngư ông.

– Khi Vân Tiên tỉnh dậy, kể lại rõ sự tình của bản thân. Ngư ông động lòng thương và yêu cầu Vân Tiên ở lại cùng ông. Cho thấy tấm lòng thương người, hào hiệp của ông.

– Khi Vân Tiên tỏ ý không biết báo đáp ơn nghĩa thế nào, Ngư ông vẫn sẵn sàng cưu mang mà không mong sự báo đáp.

– Cuộc sống của gia đình Ngư ông: không màng danh lợi, vô cùng đơn giản và tránh xa những tính toán nhỏ nhen, ích kỷ.

IV. Tổng kết

– Nội dung: Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn nói lên sự đối lập giữa thiện và ác giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn. Đồng thời cũng thể hiện được thái độ trân trọng cùng niềm tin của tác giả đối với nhân dân lao động.

– Nghệ thuật: ngôn ngữ bình dị, giàu cảm xúc…

Soạn văn Lục Vân Tiên gặp nạn ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tìm chủ đề của đoạn trích.

– Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn nói lên sự đối lập giữa thiện và ác giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn.

– Đồng thời tác giả cũng thể hiện thái độ trân trọng cùng niềm tin đối với nhân dân lao động.

Câu 2. Hãy phân tích tâm địa độc ác của Trịnh Hâm qua hành động hãm hại bạn mình là Lục Vân Tiên. Em có nhận xét gì về giá trị nghệ thuật của đoạn thơ tự sự này?

– Hoàn cảnh của Lục Vân Tiên: mù lòa, bơ vơ nơi đất khách quê người.

– Hoàn cảnh thực hiện hành động: Trịnh Hâm nhân lúc đêm khuya lặng lẽ, trời tối để ra tay.

– Nguyên nhân: vốn ghen ghét, đố kỵ với tài năng của Lục Vân Tiên từ trước.

– Diễn biến: Xô Lục Vân Tiên xuống sông, giả vờ hô hào để mọi người tỉnh dậy cứu.

=> Trịnh Hâm mưu hại Lục Vân Tiên nhưng lại mượn danh nghĩa giúp đỡ. Như vậy, người đọc có thể thấy được sự độc ác đã thấm vào máu thịt của con người này.

Câu 3. Đối lập với cái ác, cái thiện được biểu hiện như thế nào qua đoạn trích?

* Cái thiện được thể hiện qua nhân vật Ngư ông:

– Vân Tiên rơi xuống nước nhưng không chết mà được Giao lòng dìu vào, lại được Ngư ông giúp đỡ.

– Hành động: Cả nhà lo lắng, cứu chữa cho Vân Tiên “Hối con vầy lửa một giờ/Ông hơ bụng dạ, mu hơ mặt mày”. Sự tận tình, chu đáo của gia đình Ngư ông.

– Khi Vân Tiên tỉnh dậy, kể lại rõ sự tình của bản thân. Ngư ông động lòng thương và yêu cầu Vân Tiên ở lại cùng ông. Cho thấy tấm lòng thương người, , hào hiệp của ông.

– Khi Vân Tiên tỏ ý không biết báo đáp ơn nghĩa thế nào, Ngư ông vẫn sẵn sàng cưu mang mà không mong sự báo đáp.

– Cuộc sống của gia đình Ngư ông: không màng danh lợi, vô cùng đơn giản và tránh xa những tính toán nhỏ nhen, ích kỷ.

* Đoạn thơ nói lên niềm tin của tác giả dành cho nhân dân lao động: họ luôn giữ được tấm lòng tốt đẹp, nhân ái…

Câu 4. Hãy chọn câu thơ mà em cho là hay nhất trong đoạn thơ rồi trình bày những cảm nhận của em về cảm xúc tác giả và ngôn ngữ miêu tả, biểu cảm trong những câu ấy.

– Học sinh tự lựa chọn.

– Gợi ý:

Ngư rằng: “Lòng lão chẳng mơ
Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn?
Nước trong rửa ruột sạch trơn,
Một câu danh lợi chi sờn lòng đây.

• Ngôn ngữ: giản dị, khoáng đạt của một con người không màng danh lợi.
• Cảm xúc của tác giả: sự ngưỡng mộ trước tấm lòng nhân ái, không màng danh lợi của Ngư ông.

=> Nguyễn Đình Chiểu như hóa thân vào nhân vật của mình để bộc lộ tư tưởng chính nghĩa của bản thân.

II. Luyện tập

Trong truyện Lục Vân Tiên còn có những nhân vật nào có thể xếp vào cùng một loại với ông Ngư ở đoạn trích này? Họ có những đặc điểm chung gì? Tác giả muốn gửi gắm ý tưởng gì thông qua các nhân vật ấy?

Gợi ý:

– Những nhân vật đó là: Giao long, Du thần, ông Tiều, Hớn Minh.

– Đặc điểm chung:

• Họ đều là những người đã cứu Lục Vân Tiên khi gặp nạn.
• Họ đều là những con người có tấm lòng nhân hậu, nhân cách cao cả.

– Lí tưởng của tác giả đó là niềm tin dành cho nhân dân lao động – niềm tin vào công lý và chính nghĩa, niềm tin vào tấm lòng nhân ái của con người trong cuộc sống.