Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp

Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp là tài liệu vô cùng hữu ích mà Tài Liệu Học Thi muốn giới thiệu đến tất cả các bạn lớp 9 cùng tham khảo.

Tài liệu được chúng tôi biên soạn bám sát theo nội dung sách giáo khoa Ngữ văn 9. Với tài liệu này sẽ giúp các bạn nắm vững các kiến thức quan trọng và soạn bài tốt hơn qua nội dung gợi ý trả lời các câu hỏi tại trang 9 và 10 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập 2. Ngoài ra để xem thêm các bài soạn ngữ văn 9 khác, mời các bạn truy cập vào chuyên mục lớp 9 nhé. Chúc các bạn học tập tốt.

Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp đầy đủ

I. Kiến thức cơ bản

1. Văn bản sau đây có mấy phần? Nội dung của từng phần là gì?

TRANG PHỤC

Không kể trên đường tuần tra, nơi rừng rậm hay suối sâu,… phải cởi giày ra đi chân đất, thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc quần áo chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt ra trước mặt mọi người.

Người ta nói: “Ăn cho mình, mặc cho người”, có lẽ nhiều phần đúng. Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp… Trang phục không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hoá xã hội. Đi đám cưới không thể lôi thôi lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc áo quần loè loẹt, nói cười oang oang.

Người xưa đã dạy: “Y phục xứng kì đức”. Ăn mặc sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng hay toàn xã hội. Dù mặc đẹp đến đâu, sang đến đâu mà không phù hợp thì cũng chỉ làm trò cười cho thiên hạ, làm mình tự xấu đi mà thôi. Xưa nay, cái đẹp bao giờ cũng đi với cái giản dị, nhất là phù hợp với môi trường. Người có văn hoá, biết ứng xử chính là người biết tự hòa mình vào cộng đồng như thế, không kể hình thức còn phải đi với nội dung, tức là con người phải có trình độ, có hiểu biết. Một nhà văn đã nói: “Nếu có một cô gái khen tôi chỉ vì bộ quần áo đẹp mà không khen tôi có bộ óc thông minh thì tôi chẳng có gì đáng hãnh diện”. Chí lí thay!

Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp.

(Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường)

Gợi ý: Bài văn trên được bố cục thành 3 phần. Ở phần đầu (Mở bài), tác giả nêu ra đòi hỏi của việc cân nhắc trong ăn mặc ở cộng đồng xã hội. Ở hai đoạn tiếp (Thân bài), tác giả bàn đến vấn đề phải ăn mặc sao cho hợp văn hoá, đạo đức, hợp với môi trường. Trong câu cuối bài (Kết bài), tác giả rút ra nhận định về trang phục đẹp.

2. Ở đoạn mở đầu, tác giả nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc nhằm nói lên điều gì?

Gợi ý: Tác giả nêu ra các dẫn chứng về ăn mặc nhằm gợi ra vấn đề về tính chỉnh tề, đồng bộ, thích hợp trong sử dụng trang phục.

3. Xác định 2 luận điểm chính của văn bản. Tác giả đã làm như thế nào để diễn đạt hai luận điểm đó?

Gợi ý: Hai luận điểm chính của bài văn là:

(1) Ăn mặc phải phù hợp với hoàn cảnh chung và thích hợp với từng công việc, từng hoàn cảnh cụ thể.

(2) Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức, giản dị, hòa mình với cộng đồng.

Các luận điểm trên được diễn đạt bằng phép lập luận phân tích.

4. Tác giả đã phân tích những biểu hiện khác nhau của “quy tắc ngầm” trong sử dụng trang phục từ đó kết luận vấn đề. Hãy cho biết tác giả đã triển khai kết luận bằng cách nào?

Gợi ý: Từ việc phân tích những biểu hiện cụ thể của những “quy tắc ngầm” trong ăn mặc, tác giả đã kết lại vấn đề bằng phương thức lập luận tổng hợp: Thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp. Phần lập luận tổng hợp thường được đặt ở cuối đoạn hoặc cuối bài.

II. Rèn luyện kỹ năng

1. Đọc lại văn bản Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiềm, chú ý việc sử dụng phép lập luận phân tích của tác giả.

2. Tác giả đã phân tích như thế nào để làm rõ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”?

Gợi ý: Nhận xét về việc trình bày các ý phân tích theo trình tự chặt chẽ. Để trả lời câu hỏi “Tại sao đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn?”, tác giả đã lần lượt triển khai phân tích các ý:

+ Học vấn là của nhân loại;

+ Học vấn được tích luỹ, lưu truyền trong sách;

+ Muốn tiến lên thì phải nắm vững những học vấn đã được lưu truyền;

+ Nếu không tận dụng những thành quả đã được lưu truyền thì sẽ lạc hậu, tụt hậu.

3. Nhận xét về việc phân tích lí do phải chọn sách mà đọc của tác giả.

Gợi ý: Tác giả đã phân tích lí do phải chọn sách mà đọc bằng các ý:

+ Số lượng sách nhiều, chất lượng lại khác nhau;

+ Sức người có hạn;

+ Có sách chuyên môn, có sách thường thức; giữa tri thức chuyên môn và tri thức thường thức lại có quan hệ với nhau.

4. Tầm quan trọng của cách đọc sách được tác giả phân tích như thế nào?

Gợi ý: Các ý trong lập luận phân tích của tác giả:

+ Đọc sách thì mới có điểm xuất phát cao;

+ Muốn tiếp cận tri thức một cách nhanh nhất thì phải đọc sách.

+ Đọc sách mà không chọn lọc thì đọc không xuể, kém hiệu quả.

+ Đọc kĩ mới có hiệu quả.

5. Nhận xét về tác dụng của phép phân tích.

Gợi ý: Phép phân tích giúp chúng ta hiểu sâu sắc, cụ thể các đặc điểm của đối tượng mà chúng ta đang quan tâm. Kết quả của việc phân tích sẽ là cơ sở để tiến tới kết luận một vấn đề nào đó. Không có sự phân tích đúng đắn thì sẽ làm mất đi tính thuyết phục của kết luận.

Soạn bài Phép phân tích và tổng hợp cực ngắn

I. Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp

(Trang 9 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2): Đọc văn bản sau …

a. Các dẫn chứng đoạn đầu nhằm rút ra nhận xét về vấn đề “ăn mặc chỉnh tề”, là sự đồng bộ, hài hòa giữa quấn áo với giày, tất… bằng cách lập luận phân tích với hai luận điểm chính

– Ăn mặc phải phù hợp với từng công việc, từng hoàn cảnh.

– Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức, giản dị và hài hòa với môi trường sống.

Tác giả đã dùng phép lập luận phân tích để rút ra hai luận điểm trên. Cụ thể, tác giả nêu ra các hiện tượng về cách ăn mặc.

– Hiện tượng 1: Thông thường trong doanh trại hay nơi công cộng, có lẽ không ai mặc quần áo chỉnh lề mà lại đi chân đất, hoặc đi giầy có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt ra trước mặt mọi người. Hiện tượng này nêu lên vấn đề cần ăn mặc chỉnh tề và đồng bộ.

– Hiện tượng 2: Cô gái một mình trong hang sâu chắc không váy xòe váy ngắn, không mắt xanh môi đỏ, không tô đỏ chót móng chân móng tay. Anh thanh niên đi tát nước hay câu cá ngoài cánh đồng vắng chắc không chải đầu mượt bằng sáp thơm, áo sơ-mi là phẳng tắp… Đi đưa cưới không thể lôi thôi, lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn. Đi dự đám tang không được mặc quần áo loè loẹt, nói cười oang oang. Hiện tượng này nêu lên yêu cầu phải ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh

– Hiện tượng 3: Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức. Cái đẹp bao giờ cũng đi liền với cái giản dị.

b) Sau khi đã nêu một số biểu hiện những quy tắc ngầm về trang phục, bài viết đã dùng phép tổng hợp để chốt lại vấn đề Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chau nơi công cộng hay toàn xã hội.

Từ việc tổng hợp các quy tắc ăn mặc, tác giả chốt lại vấn đề trang phục đẹp. Đó phải là trang phục đáp ứng được ba yêu cầu, ba quy tắc đã nêu. Vậy nên, thế mới biết, trang phục hợp văn hoá, hợp đạo đức hợp môi trường mới là trang phục đẹp.

Phép lập luận tổng hợp này thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài.

II. Luyện tập

1. Trong văn bản Bàn về đọc sách, tác giả Chu Quang Tiềm đã làm sáng tỏ luận điểm: Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn bằng cách trình bày các luận cứ theo một thứ tự hợp lô-gíc. Cụ thể:

– Học vấn là công việc của toàn nhân loại (luận cứ 1).

– Học vấn được lưu truyền lại cho đời sau là nhờ sách (luận cứ 2)

– Sách chứa đựng những học vấn quý báu của nhân loại (luận cứ 3)

– Nếu không đọc sách, sẽ không tạo được điểm xuất phát vững chắc (luận cứ 4).

– Nếu xoá bỏ sách sẽ trở thành những kẻ lạc hậu (luận cứ 5)

2. Tác giả Chu Quang Tiềm đã phân tích những lí do phải chọn sách đọc như sau:

– Đọc không cần nhiều nhưng phải tinh và kĩ.

– Sách có nhiều loại (sách thường thức, sách chuyên môn), phải có sự chọn lựa.

– Các loại sách ấy có liên quan với nhau.

3. Tầm quan trọng của cách đọc sách đã được tác giả Chu Quang Tiềm phân tích như sau:

– Không đọc thì không có điểm xuất phát cao về sách, là những cột mốc trên đường tiến hoá học thuật của nhân loại.

– Đọc là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức: đem kinh nghiệm tư tưởng của nhân loại mấy nghìn năm mà ôn lại.

– Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngủi không đọc xuể.

– Đọc ít mà kĩ quan trọng hơn đọc nhiều mà qua loa không lợi ích gì.

4. Phân tích có vai trò vô cùng quan trọng trong lập luận vì:

– Phân tích là phương pháp chia nhỏ đối tượng để xem xét từng phần, từng phương diện, rồi sau tổng hợp lại.

– Phân tích là phương pháp khám phá nội dung, ý nghĩa ẩn kín của đối tượng bằng nhiều cách: so sánh, đối chiếu đối tượng với các đối tượng tương đồng hay khác biệt, xem xét mối liên hệ giữa các bộ phận của đối tượng với nhau, tìm ra nguyên nhân, dự đoán hậu quả của nó.