Soạn bài Sọ Dừa

Hiện nay, quỹ thời gian học trên lớp khá hạn hẹp nên đối với môn Ngữ Văn lớp 6 học sinh thường phải chuẩn bị bài trước ở nhà để có tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả nhất.

Tài Liệu Học Thi xin cung cấp là tài liệu học tập Soạn Văn 6: Sọ Dừa, hi vọng tài liệu này có thể giúp ích cho học sinh trong việc chuẩn bị bài trước khi đến lớp.

Soạn văn Sọ Dừa chi tiết

I. Một vài nét về thể loại văn học: Truyện cổ tích

1. Khái niệm

Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc:

– Nhân vật bất hạnh (như: người mồ côi, người con riêng, người em út, người có hình dạng xấu xí…)

– Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kì lạ

– Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch

– Nhân vật là động vật (con vật biết nói năng, hoạt động, tính cách như con người)

Ví dụ: Sọ Dừa, Tấm Cám, Thạch Sanh, Cây tre trăm đốt, Vua heo…

2. Đặc trưng

– Thường có yếu tố hoang đường.

– Thể hiện ước mơ niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công.

3. Phân loại

Truyện cổ tích thường có ba loại:

– Truyện cổ tích thần kì: truyện mang nhiều yếu tố thần kì phản ánh cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác qua đó thể hiện ước mơ về công lí xã hội và sự đổi đời.

Ví dụ: Tấm Cám, Thạch Sanh, Sự tích trầu cau…

– Truyện cổ tích về loài vật: nhân vật chính là các con vật, loại truyện này nhằm giải thích các đặc điểm và thói quen của các con vật hoặc mối quan hệ giữa các con vật qua đó đúc kết kinh nghiệm về thế giới loài vật.

Ví dụ: Quạ và Công, Trê và Cóc, Cóc kiện Trời…

– Truyện cổ tích sinh hoạt kể về sự thông minh, tài phân xử hoặc sự dối trá, gian xảo… loại truyện này gần với đời sống thực do đó không có yếu tố thần kì.

Ví dụ: Cậu bé thông minh, Sọ Dừa, Hoàng tử cứu mẹ…

II. Tóm tắt văn bản

Ngày xưa, có hai vợ chồng nghèo phải đi ở cho phú ông, họ hiền lành chịu khó mà vẫn chưa có con cái. Một hôm, bà vợ vào rừng hái củi, khát quá mà không tìm thấy suốt. Thấy cái sọ dừa đựng đầy nước bèn bưng lên uống. Về nhà bà có mang, ít lâu sau, sinh ra một đứa bé không chân không tay tròn như một quả dừa. Bà toan vứt đi thì đứa con bảo mình là người nên bà giữ lại nuôi và đặt tên nó là Sọ Dừa. Lớn lên, Sọ Dừa được mẹ gửi vào nhà phú ông chăn bò. Ba cô con gái nhà phú ông thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa nhưng chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa. Phát hiện Sọ Dừa không phải người trần, cô út đem lòng yêu mến. Sọ Dừa đòi mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ cho, phú ông cười mỉa mai và thách cưới rất nặng. Đến ngày cưới, Sọ Dừa chuẩn bị đầy đủ sính lễ đem đến nhà phú ông và xuất hiện với hình dáng của một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến hai cô chị ghen tức. Hai vợ chồng sống với nhau hạnh phúc, Sọ Dừa đỗ trạng nguyên được vua cử đi sứ. Trước ngày lên đường, chàng đưa cho vợ một con dao, hai quả trứng gà, dặn luôn mang bên người. Lại nói hai cô chị vì muốn thay thế em gái làm bà trạng, tính kệ hãm hại em khiến cô rơi xuống biển. Nhờ những đồ vật chồng đưa cho, cô thoát chết và chờ được ngày chồng đến cứu. Hai vợ chồng đoàn tụ còn hai cô chị thấy em gái trở về bình an, liền trốn đi biệt xứ.

Xem thêm tại Tóm tắt truyện cổ tích Sọ Dừa

III. Bố cục

Gồm ba phần:

• Phần 1: Từ đầu đến… “đặt tên cho nó là Sọ Dừa”. Giới thiệu về sự ra đời của Sọ Dừa.
• Phần 2: Tiếp theo đến… “phòng khi dùng đến”. Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa.
• Phần 3: Còn lại. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa.

IV. Đọc – hiểu văn bản

1. Sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa

– Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.

– Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.

– Bà nhìn thấy cái sọ dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng lên uống, về nhà thì có mang.

=> Quá trình mang thai kì lạ, không đúng với tự nhiên.

– Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như một quả dừa nhưng lại biết nói.

=> Hình dáng kì lạ mang ý nghĩa về sự nhỏ bé, khổ cực của những con người thấp bé trong xã hội.

2. Sự hiện thân trở lại làm người và cuộc sống của vợ chồng Sọ Dừa

– Tài năng của Sọ Dừa:

• Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông. Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
• Sọ Dừa có tài thổi sáo rất hay.

=> Ngoại hình xấu xí nhưng có tài năng.

– Sự gặp gỡ và lòng yêu mến của cô út dành cho Sọ Dừa:

• Phú ông có ba cô con gái thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa.
• Hai cô chị ác nghiệt kiêu kỳ, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.
• Cô út đem lòng yêu mến, có của ngon vật lạ đều giấu đem cho chàng.

=> Cô út là một cô gái hiền lành, tốt bụng, cảm mến tài năng và vẻ đẹp bên trong của Sọ Dừa.

– Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa:

• Cuối mùa ở, Sọ Dừa đòi mẹ đến hỏi con gái phú ông làm vợ.
• Phú ông đưa ra lễ vật thách cưới rất nặng: một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm.
• Đến ngày cưới, Sọ Dừa đã chuẩn bị đủ lễ vật cho mẹ mang sang nhà phú ông.
• Trong ngày cưới, Sọ Dừa trở về hình dáng con người là một chàng trai khôi ngô tuấn tú khiến tất cả mọi người đều kinh ngạc, còn hai cô chị thì vừa ghen vừa tức.
• Cuộc sống của hai vợ chồng Sọ Dừa rất hạnh phúc, Sọ Dừa học hành chăm chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.

=> Việc thay đổi hình dạng và đỗ trạng nguyên của Sọ Dừa đã thể hiện mơ ước đổi đời của nhân dân lao động.

3. Dã tâm của hai cô chị, cuộc đoàn tụ của vợ chồng Sọ Dừa

– Trong thời gian Sọ Dừa đi sứ, hai cô chị sinh lòng đố kị, bày mưu hãm hại em gái.

– Hai cô chị rủ em chèo thuyền ra biển chơi, rồi đẩy em xuống nước. Cô út bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng.

– Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo. Nhờ có những đồ vật mà Sọ Dừa đưa cho, cô út sống sót trên đảo hoang.

– Sọ Dừa gặp lại vợ trên đảo hoang, hai vợ chồng đoàn tụ.

– Hai cô chị vì xấu hổ bỏ đi biệt xứ.

=> Kết thúc của câu chuyện đã thể hiện niềm tin của nhân dân ta rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác. Đó là lòng mơ ước về một xã hội công bằng, người tốt cuối cùng cũng gặp lành, người xấu cuối cùng cũng phải trả giá.

Soạn văn Sọ Dừa ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Sự ra đời của Sọ Dừa có gì khác thường? Kể về sự ra đời của Sọ Dừa như vậy nhân dân ta muốn thể hiện điều gì và muốn chú ý đến những con người như thế nào trong xã hội xưa?

– Sự ra đời của Sọ Dừa có nhiều nét khác lạ:

• Bà mẹ Sọ Dừa mang thai khác thường (uống nước trong cái sọ dừa về có mang)
• Sọ Dừa sinh ra với hình dáng khác thường (không chân không tay tròn như quả dừa)
• Sọ Dừa lăn lông lốc trong nhà, chẳng làm được việc gì.

– Điều mà nhân dân muốn thể hiện qua việc kể về Sọ Dừa:

• Sọ Dừa là điển hình của kiểu nhân vật bất hạnh (mang lốt xấu xí).
• Sọ Dừa đại diện cho một loại người đau khổ và thấp hèn nhất trong xã hội (không có hình dáng con người, không làm được việc gì – loại người vô dụng).

Câu 2. Sự tài giỏi của Sọ Dừa thể hiện qua những chi tiết nào? Em có nhận xét gì về quan hệ giữa hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong của nhân vật.

* Sự tài giỏi của Sọ Dừa thể hiện qua:

– Chăn bò rất tài giỏi (ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng).

– Tài thổi sáo hay (tiếng sáo véo von…)

– Sắm đầy đủ lễ vật mà phú ông yêu cầu

– Thi đỗ trạng nguyên, được nhà vua cử đi sứ.

* Nhận xét:

– Hình dạng bên ngoài và phẩm chất bên trong có sự đối lập nhau: bề ngoài kì dị, vô dụng bên trong tài năng.

– Sự đối lập trên đã đề cao phẩm chất bên trong của con người mới là điều đáng trân trọng, đồng thời thể hiện ước mơ về sự đổi đời của người lao động.

Câu 3. Tại sao cô út lại bằng lòng lấy Sọ Dừa? Em có nhận xét gì về nhân vật cô út?

– Cô út bằng lòng lấy Sọ Dừa vì cô nhìn thấy được vẻ đẹp bên trong của chàng. 

– Nhận xét: một con người hiền lành, nhân hậu, tốt bụng, có lòng thương người.

Câu 4. Trong truyện Sọ Dừa có hình dạng xấu xí, nhưng cuối cùng đã được trút bỏ lốt, cùng cô út hưởng hạnh phúc, còn hai cô chị phải bỏ nhà trốn đi. Qua kết cục này, em thấy người lao động ước mơ điều gì?

– Ước mơ đổi đời: từ một thân phận thấp kém nghèo hèn, một con người xấu xí kì dị trở thành một người tài giỏi, đẹp đẽ, sống hạnh phúc.

– Ước mơ về sự công bằng: ác giả ác báo (hai cô chị), ở hiền gặp lành (cô út).

Câu 5. Hãy nêu ý nghĩa chính của truyện Sọ Dừa

– Đề cao vẻ đẹp phẩm chất bên trong của con người.

– Thể hiện tấm lòng nhân ái với những con người hiền lành, tốt bụng và niềm thương cảm với những con người bất hạnh.

– Thể hiện sức sống mãnh liệt và tinh thần lạc quan của người dân lao động: ước mơ đổi đời, khát vọng công bằng.

II. Luyện tập

Bài 1. Trong truyện cổ tích Việt Nam và nước ngoài có nhiều truyện kể về các nhân vật giống Sọ Dừa (người ban đầu mang hình dạng xấu xí, có nhiều tài năng nhưng cuối cùng trút bỏ lốt thành người đẹp và được hưởng hạnh phúc). Em hãy đọc phần Đọc thêm và tìm đọc một số truyện giống truyện Sọ Dừa để biết rõ hơn điều này.

Một số truyện nước ngoài giống truyện Sọ Dừa như: Người đẹp và quái vật, Hoàng tử ếch…

Bài 2. Kể diễn cảm truyện Sọ Dừa.

– Học sinh kể lại truyện bằng giọng diễn cảm, chú ý thể hiện được giọng điệu nhân vật ở những đoạn đối thoại.

– Các chi tiết chính cần ghi nhớ:

• Bà vợ vào rừng hái củi, khát quá mà không tìm thấy suốt. Thấy cái sọ dừa đựng đầy nước bèn bưng lên uống.
• Về nhà, bà có mang, ít lâu sau, sinh ra một đứa bé không chân không tay tròn như một quả dừa.
• Bà toan vứt đi thì đứa con bảo mình là người nên bà giữ lại nuôi và đặt tên nó là Sọ Dừa. 
• Sọ Dừa được mẹ gửi vào nhà phú ông chăn bò.
• Ba cô con gái nhà phú ông thay phiên nhau đưa cơm cho Sọ Dừa, chỉ có cô út là đối đãi tử tế với Sọ Dừa.
• Sọ Dừa đòi mẹ đến nhà phú ông hỏi vợ cho, phú ông cười mỉa mai và thách cưới rất nặng.
• Đến ngày cưới, Sọ Dừa bỗng trở thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú.
• Hai vợ chồng sống với nhau hạnh phúc, Sọ Dừa đỗ trạng nguyên được vua cử đi sứ.
• Hai cô chị ghen ghét, tính kế hãm hại em khiến cô rơi xuống biển.
• Nhờ những đồ vật chồng đưa cho, cô thoát chết và chờ được ngày chồng đến cứu.
• Hai vợ chồng đoàn tụ còn hai cô chị xấu hổ liền trốn đi biệt xứ.