Soạn bài Thạch Sanh

Hiện nay, để có thể tiếp thu kiến thức Ngữ Văn lớp 6 ở trên lớp một cách nhanh chóng hiệu quả, học sinh thường chuẩn bị bài trước ở nhà.

Chính vì vậy, chúng tôi xin giới thiệu tài liệu Soạn Văn 6: Thạch Sanh. Tài liệu này gồm hai phần chính là soạn văn chi tiết và soạn văn ngắn gọn, mời các bạn cùng tham khảo.

Soạn văn Thạch Sanh chi tiết

I. Đôi nét về tác phẩm

1. Tóm tắt

Ngày xưa ở quận Cao Bình có hai vợ chồng có tuổi mà chưa có con. Thấy họ tốt bụng Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con. Cậu bé sinh ra đã mồ côi cha, về sau người mẹ cũng qua đời. Từ đó, cậu sống lủi thủi trong gốc đa, cả gia tài chỉ có lưỡi búa cha để lại, người ta gọi cậu là Thạch Sanh. Thấy Thạch Sanh có sức khỏe, Lí Thông mới lân la gợi chuyện để hai người kết nghĩa anh em. Thạch Sanh về ở cùng mẹ con Lí Thông. Bấy giờ, trong vùng có một con chằn tinh hung dữ, nó bắt dân làng mỗi năm phải nộp cho nó một mạng người. Năm ấy, đến lượt nhà Lý Thông, hắn bèn nghĩ kế lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay mình. Thạch Sanh giết chết chằn tinh nhưng khi trở về lại bị Lí Thông lừa gạt phải trốn đi. Lí Thông đem đầu chằn tinh dâng lên vua để nhận thưởng.

Trong ngày kén rể, công chúa bị đại bàng khổng lồ quắp đi. Thạch Sanh liền dùng cung tên bắn đại bàng và lần theo vết máu tìm ra chỗ ở của nó. Lí Thông được vua cử đi tìm công chúa, một lần vô tình gặp Thạch Sanh và biết được hang của đại bàng. Cả hai cùng đi cứu công chúa. Đến hang, Thạch Sanh xuống hang giết đại bàng cứu được công chúa nhưng lại bị Lí Thông hãm hại lấp kín cửa hàng không cho chàng lên. Ở đây, Thạch Sanh đã cứu con vua Thủy Tề, được đối đãi rất hậu và đưa về quê nhà. Khi trở về, chàng bị hồn của chằn tinh và đại bàng mưu hại nên bi bắt giam. Trong ngục, chàng lấy cây đàn được vua Thủy Tề tặng ra đánh để bày tỏ nỗi oan khuất. Vua lấy làm lạ cho Thạch Sanh đến gặp, chàng kể hết mọi oan khuất. Lí Thông bị trừng trị còn Thạch Sanh được gả công chúa cho.

Thấy lễ cưới tưng bừng, hoàng tử các nước chư hầu trước kia bị công chúa từ hôn đem quân sang đánh. Thạch Sanh đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Thách Sanh sai nấu cơm thiết đãi, quân sĩ ăn mãi không hết niêu cơm bé xíu liền cảm ơn rồi kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã nhường ngôi cho Thạch Sanh.

Xem thêm tại Kể tóm tắt truyện cổ tích Thạch Sanh

2. Bố cục:

Gồm 4 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “mọi phép thần thông”. Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.
• Phần 2: Tiếp theo đến “phong cho làm Quận công”. Thạch Sanh chiến thắng chằn tinh nhưng bị Lí Thông cướp công.
• Phần 3: Tiếp theo đến “hóa kiếp thành bọ hung”. Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa, cứu con vua Thủy Tề. Lí Thông bị trừng phạt.
• Phần 4: Còn lại. Thạch Sanh lấy được công chùa và đánh bại mười tám nước chư hầu.

II. Đọc – hiểu văn bản:

1. Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.

– Xuất thân khác người: Là thái tử của Ngọc Hoàng, xuống trần đầu thai làm người.

– Sự ra đời kì lạ:

• Người vợ mang thai nhiều năm mà không thấy sinh nở.
• Người chồng lâm bệnh chết, mãi về sau người vợ mới sinh được một cậu con trai.
• Vừa khôn lớn thì mẹ mất, sống một mình nghèo khổ ở gốc đa.

– Khi trưởng thành, Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy đủ phép thần thông, các loại võ nghệ.

=> Thạch Sanh có xuất thân vừa phi thường vừa bình thường. Bình thường vì chàng là con của một vợ chồng nông dân nghèo khổ tốt bụng, lại sớm mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống một mình khổ cực. Phi thường vì chàng lại chính là thái tử của Ngọc Hoàng đầu thai xuống làm người thường, được thần dạy nhiều phép thần thông và các loại võ nghệ. 

2. Thạch Sanh chiến thắng chằn tinh nhưng bị Lí Thông cướp công

* Sự gặp gỡ và quen biết Lí Thông: Một hôm, Lí Thông đi qua thấy Thạch Sanh gánh về một bó củi lớn, nghĩ bụng: “Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông liền lân la lại gần làm quen rồi gạ Thạch Sanh kết nghĩa huynh đệ.

=> Lí Thông là một con người mưu mô, tiếp cần Thạch Sanh nhằm có lợi cho bản thân.

* Thạch Sanh giết chết đại bàng:

– Hoàn cảnh: Trong vùng có một con chằn tinh tác yêu tác quái. Nó bắt dân làng mỗi năm phải nộp cho nó một mạng người. Năm ấy đến lượt nhà Lí Thông, hắn liền nghĩ kế khiến Thạch Sanh đi nộp mạng thay mình (lừa đi trông miếu thay). Thạch Sanh tốt bụng giúp đỡ Lí Thông mà không hay biết mình bị lừa gạt.

=> Qua đó, có thể thấy, Thạch Sanh là một người thật thà và tốt bụng.

– Diễn biến: Thạch Sanh đang lim dim mắt thì chằn tinh hiện ra định vồ lấy chàng. Thạch Sanh dùng nhiều loại võ thuật đánh con quái vật. Không lâu sau thì lưỡi búa của chàng đã xé xác nó làm đôi.

– Kết quả: Thạch Sanh chặt đầu con quái vật đem về. Khi trở về, mẹ con Lí Thông rất sợ hãi nhưng sau đó đã nghĩ ra kế lừa Thạch Sanh phải trốn đi: Đó là con vật nuôi của vua, giết nó là mang tội. Lí Thông nhân cơ hội đó đem đầu con chằn tinh vào dâng vua và được thường.

=> Lí Thông là một con người vong ơn bội nghĩa, hãm hại cả người đã cứu mạng mình.

3. Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa, cứu con vua Thủy Tề. Lí Thông bị trừng phạt.

* Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa

– Hoàn cảnh: Nhà vua có công chúa đến tuổi lấy chồng nên phải mở hội kén rể. Trong lễ kén rể, công chúa bị một con đại bàng khổng lồ quặp đi. Thạch Sanh dùng cung tên bắn nó rồi lần theo vết máu biết được hang của đại bàng. Còn Lí Thông bị vua sai đi tìm công chúa.

– Diễn biến: Lí Thông gặp lại Thạch Sanh, nói với chàng chuyện tìm công chúa. Thạch Sanh kể cho hắn nghe về hang của đại bàng. Hai người cùng đi cứu công chúa. Đến hang Thạch Sanh xin xuống hang cứu công chúa. Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng, dùng cung tên bắn mù mắt nó, vung búa bổ đôi đầu con vật.

– Kết quả: Chàng cứu được công chúa. Nhưng lại bị Lí Thông bỏ lại hang đại bàng.

* Thạch Sanh cứu con vua Thủy Tề:

– Thạch Sanh đi đến cuối hang thì thấy một chàng trai bị nhốt trong cũi sắt.

– Thạch Sanh dùng cung tên bắn tan cũi sắt cứu chàng trai chính là con vua Thủy Tề.

– Chàng được mời xuống thủy phủ chơi, tiếp đãi chu đáo rồi đưa trở về quê nhà.

=> Thạch Sanh là một chàng trai dũng cảm và tốt bụng.

* Lí Thông bị trừng phạt:

– Sau khi trở về Thạch Sanh bị oan hồn chằn tinh và đại bàng hãm hại, bị bắt vào ngục tối.

– Công chúa sau khi được cứu trở về liền không nói, không cười. Khi nghe tiếng đàn của Thạch Sanh, công chúa bỗng cười nói vui vẻ.

– Vua thấy lạ bèn cho gọi Thạch Sanh vào gặp. Chàng liền đem hết nỗi oan kể cho vua nghe.

– Bấy giờ mọi người liền hiểu ra, còn Lí Thông thì bị trừng trị thích đáng.

=> Kết cục xứng đáng cho kẻ độc ác xấu xa, vong ân phụ nghĩa.

4. Thạch Sanh lấy được công chùa và đánh bại mười tám nước chư hầu.

– Thạch Sanh được vua gả công chúa cho.

– Thấy lễ cưới tưng bừng, các nước chư hầu trước kia bị công chúa từ hôn đem quân sang đánh. Thạch Sanh đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng.

-Thạch Sanh sai nấu cơm thiết đãi, quân sĩ thấy niêu cơm bé xíu liền khinh thường.

– Biết vậy, Thạch Sanh đố họ ăn hết được niêu cơm sẽ trọng thưởng.

– Quân sĩ ăn mãi không hết niêu cơm bé xíu liền cảm ơn rồi kéo nhau về nước.

– Về sau, vua không có con trai nên đã nhường ngôi cho Thạch Sanh.

=> Sự nể phục của quân sĩ mười thám nước Thạch Sanh đã thể hiện ước mơ về sự chiến thắng của lòng yêu chuộng hòa bình. 

Soạn văn Thạch Sanh ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh. Như vậy, theo em nhân dân muốn thể hiện điều gì?

* Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh khác thường:

– Thạch Sanh là thái tử của Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng nông dân nghèo.

– Người mẹ phải mang thai nhiều năm mới sinh được.

– Khi trưởng thành được thiên thần dạy cho nhiều võ nghệ và phép thần thông.

* Kể về sự ra đời và lớn lên như vậy, nhân dân ta muốn thể hiện:

– Những nhân vật ra đời và lớn lên phi thường nhất định sẽ lập nên những chiến công phi thường.

– Họ chính là những người anh hùng đại diện cho nhân dân. 

Câu 2. Trước khi kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách như thế nào? Thạch Sanh bộc lộ phẩm chất gì qua những lần thử thách ấy?

* Những thử thách mà Thạch Sanh phải trải qua:

– Thạch Sanh đánh nhau với chằn tinh

– Xuống hang giết đại bàng cứu công chúa, bị Lí Thông lấp cửa hang.

– Bị hồn chằn tinh và đại bàng báo thù, bị bắt vào ngục.

– Thạch Sanh lấy được công chúa nhưng bị quân sĩ các nước chư hầu kéo sang đánh.

* Những phẩm chất của Thạch Sanh được bộc lộ:

– Sự thật thà chất phác

– Tài năng và sự dũng cảm (giết chằn tinh, đại bàng)

– Tấm lòng nhân đạo khoan dung, yêu hòa bình (tha cho mẹ con Lí Thông, tha cho mười tám nước chư hầu)

Câu 3. Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông luôn luôn đối lập nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này?

Câu 4. Truyện Thạch Sanh có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là chi tiết tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sĩ mười tám nước chư hầu. Em hãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.

– Ý nghĩa của tiếng đàn:

• Tiếng đàn giúp công chúa nói cười trở lại, từ đó mà Thạch Sanh có cơ hội tự giải oan cho bản thân. Và Lí Thông cũng bị vạch mặt.
• Tiếng đàn khiến cho quân sĩ mười tám nước chư hầu phải bủn rủn chân tay xin hàng.

=> Tiếng đàn là đại diện cho cái thiện và tinh thần yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta. Nó đã trở thành một vũ khí đặc biệt có sức mạnh cảm hóa kẻ thù.

– Ý nghĩa của niêu cơm:

• Niêu cơm có khả năng kì lạ: một niêu cơm bé xíu nhưng cứ ăn hết lại đầy.
• Nó là lời thách đố của Thạch Sanh dành cho quân sĩ mười tám nước chư hầu, và cuối cùng tất cả đều phải nhận thua.

=> Niêu cơm tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo của dân tộc ta đối với kẻ thù, và tấm lòng yêu chuộng hòa bình căm ghét chiến tranh của nhân dân ta.

Câu 5. Trong phần kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông phải chết cò Thạch Sanh thì được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi. Qua cách kết thúc này nhân dân ta muôn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ.

– Phần kết thúc truyện thể hiện ước mơ về sự công bằng trong xã hội với ước mơ “ở hiền gặp lành”, “ác giả ác báo”.

– Mẹ con Lí Thông tuy được Thạch Sanh tha chết nhưng sau đó lại bị Thiên Lôi đánh chết và hóa thành bọ hung, đây chính là sự trừng phạt thích đáng cho kẻ tham lam độc ác.

– Đây là kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích. Ví dụ: truyện Sọ Dừa, Tấm Cám, Cây bút thần… (các nhân vật như Sọ Dừa và cô út, Tấm, Mã Lương đều sống hạnh phúc còn các nhân vật như hai cô chị, Cám và bà mẹ ghẻ, nhà vua đều bị trừng phạt).

II. Luyện tập

Câu 1. Nếu vẽ một tranh minh họa cho truyện Thạch Sanh, em chọn chi tiết nào trong truyện để vẽ? Vì sao? Em sẽ đặt cho bức tranh minh họa ấy tên gọi như thế nào?

Học sinh có thể vẽ theo sở thích của mình.

Gợi ý:

– Em sẽ vẽ bức tranh Thạch Sanh đem đàn ra gảy khiến cho quân sĩ mười tám nước chư hầu. Vì bức tranh này không chỉ thể hiện được tài năng của Thạch Sanh mà còn thể hiện chàng là một con người yêu chuộng hòa bình cũng như sự thần kì của chiếc đàn. 

– Tên gọi: Cây đàn kì lạ của Thạch Sanh

Câu 2. Hãy kể diễn cảm truyện Thạch Sanh

– Học sinh tự kể chuyện.

– Chú ý:

• Đúng chi tiết và trình tự phát triển của câu chuyện (Sự ra đời kì lạ của Thạch Sanh; Thạch Sanh kết nghĩa huynh đệ với Lí Thông; Thạch Sanh giết chằn tinh, giết đại bàng cứu công chúa; Thạch Sanh đánh bại mười tám nước chư hầu).
• Những đoạn có lời nhân vật cần diễn tả được giọng điệu của nhân vật.